The Divine Life Society
Afdeling Aalst
Homepage


Siva

Uit: Licht van Sivananda, vol. 330 (april 1992)

We zijn vervreemd van de Natuur en van het hogere Zelf. Dat is de grootste rampspoed die ons ooit is overkomen.

Heelheid
Wat we denken te zijn is slechts een schaduw van onszelf. Zoals alle golven een uitdrukking van de oceaan zijn, zo zijn alle dingen in de kosmos, groot en klein, een uitdrukking van een diepere werkelijkheid. Zoals de golven in wezen de oceaan zijn, zo zijn wij die diepere werkelijkheid. Heelheid!

Er is geen ervaren zonder Bewustzijn. Er is geen directe ervaring van heelheid zonder eenheid van Bewustzijn. Bewustzijn is één en ondeelbaar en gaat aan alles vooraf.

In de mate dat we doordringen in de heelheid van de Natuur en die heelheid direct beleven, wordt Vaishvaanara geopenbaard. Vaishvaanara is Bewustzijn dat het ene Zelf is van alle wezens en dat alle wezens aaneenrijgt als kralen aan een snoer. We zijn en ervaren een grenzeloze Werkelijkheid, die alle verbeelding ver te boven gaat. Die Werkelijkheid is er altijd. We moeten ze niet zoeken. Ze is enkel versluierd door vervreemding. Het doorbreken van alle vervreemding is Yoga.

Spiritualiteit
Door vervreemding ging onze oorspronkelijkheid dus naar de haaien. Maar achter alle vervreemding schittert ze, onaangedaan zoals de zon achter de wolken. Onze oorspronkelijkheid, de heelheid van de Natuur en de eenheid van Bewustzijn, drijft ons tot heelheid en een verruiming van Bewustzijn. Ze is de motor van ons leven. Ze is de grote drijfveer achter al onze drijfveren. Ze ligt aan de basis van het religieuze gevoel van alle mensen. Ze is de bron van ons spiritueel zoeken. Ze is de bezielende kracht van ons leven en onze saadhanaa (spiritualiteit).

Ons doel
We zijn hier met een doel! Onze oorspronkelijkheid herstellen of tegemoet komen aan onze diepste drijfveer is de zin en het doel van het leven. Met dat inzicht begint het leven. Elke stap naar heelheid schept een onvermoede vrede van hart, een vervulling.

Een muur
Onze diepste drijfveer, de Werkelijkheid zelf, zit bedolven onder een berg van vervreemding. De stem van de Werkelijkheid is verstomd. Ze uit zich nog slechts in de vorm van lichamelijke en geestelijke, intermenselijke en maatschappelijke problemen.

Hoe groot die hindernis ook moge zijn, toch hebben talloze wijzen en heiligen (heligen) wegen en middelen gevonden om alle vervreemding te doorbreken. Zij herbeleven hun oorspronkelijkheid en noemen ze de sahaja avastha of de natuurlijke staat. Ze maken geen onderscheid tussen zichzelf en hun omgeving. Ze zijn een hemel van Bewustzijn die alles-als-één omvat. Er staat niets buiten hen. Voor hen zijn er geen objecten! Zij leven in een soort overstroming, een vloedgolf van eenheid.

Waarin verschillen we van hen? Wij trokken een muur op tussen onszelf en onze omgeving. De hele Natuur staat sedertdien als een vishaya (object) buiten ons. Onze hele omgeving staat aan gene zijde van de muur.

Met die denkbeeldige muur ontstond de waan dat Bewustzijn beperkt is tot het direct beleven van onszelf en tot het indirect waarnemen van onze omgeving, dat louter bestaat uit zintuiglijke indrukken, zinnen, zenuwen, een hersencentrum en een in de grijze stof van onze hersenen opgeslagen gegevensbestand, terwijl Bewustzijn het Waarnemen is achter al die dingen! We gingen zover te geloven dat waarnemen een fysieke reactie is op zintuiglijke indrukken en dat Bewustzijn zonder meer een product van de hersenen is.

Dat alles toont alleen aan hoe klein de muur ons maakte en hoezeer ze ons van alles afsneed. Met gevoelens van gemis, eenzaamheid, angst enz. die de wijzen onze "gezegende onvoldaanheid" noemen, geven we diep in onszelf te kennen hoe onecht de muur is. Geen ogenblik in ons leven geven we die gevoelens de kans zich te verduidelijken. We verafschuwen die gevoelens, maar niet de vervreemding waaruit ze ontstaan. We menen zelfs aan die gevoelens iets te kunnen doen, zonder onze vervreemding te doorbreken. Ook vandaag houden psychologen onze onechtheid voor echt en leren opvoeders, die bij hen in de leer gingen, ons hoe we ons kunnen vermannen en hoe we een sterke individuele wil kunnen ontwikkelen. We verkeren in de waan dat het leven is zoals we het willen of dat we ons leven maken. Onze individuele wil, in strijd met de feitelijkheid van onze oorspronkelijkheid, is doof voor de stem van de Werkelijkheid. Wij vermijden onze bovengenoemde gevoelens en lopen ons leven lang om de hete brei heen. Geen ogenblik komt het in ons op dat onze individuele wil voortdurend in conflict is met de Kosmische of Goddelijke Wil.

Wijzen en heiligen beweren dat de muur en de individuele wil van een onechtheid aan deze zijde van de muur, de oorzaak zijn van alle chaos aan deze en gene zijde van de muur. De muur en onze individuele wil maken het verschil tussen onszelf en de wijzen!

Stop je psychose
Een neurose is een "ik"-probleem, terwijl een psychose onder meer wordt gekenmerkt door een conflict met de omgeving. Welnu, de wijzen die hun zoektocht hebben volbracht, beweren dat de muur tussen onszelf en onze omgeving een psychotisch waarnemen schept, dat "vritti" wordt genoemd. Ons psychotisch waarnemen ligt onder meer in het feit dat we de dingen ervaren als een vishaya of object. Dat psychotische waarnemen kan slechts worden doorbroken door ons verstrikt zijn in objecten op te geven en heelheid te beleven.

Verstrikt in objecten
Wat is een object? Een object is uiterlijkheid gehecht aan zijn. Een zintuiglijke impuls wordt een object, omdat ons denken er bedrieglijk uiterlijkheid, ruimte-tijdelijkheid, geïsoleerd-zijn en onderscheid aan toekent.

Uiterlijkheid of het schijnbare object-zijn van de dingen ontstaat uit de denkbeeldige muur, die ons Bewustzijn vernauwt tot het direct beleven van onszelf en het indirect beleven van de dingen aan gene zijde van de muur. We kijken als het ware door gaten in de muur. De muur richt de geest naar buiten, op bepaalde dingen.

De geest heeft altijd iets nodig om mee bezig te zijn, omdat hij, vervreemd als hij is, geen intrinsieke waarde vindt in zichzelf. In zichzelf vindt hij alleen gevoelens, waar hij omheen loopt.

Onze drijfveer tot het beleven van heelheid wordt daardoor grondig vertekend tot begeerte, gehechtheid en voorkeur en, voor zover iets een begeerte in de weg staat, tot afkeer, toorn en haat. Aan de basis van ons denken liggen raaga (voorkeur) en dvesha (afkeer), waarmee we positief of negatief emotioneel verstrikt raken in de dingen.

Hoe sterker we positief verstrikt raken in een ding, hoe krachtiger we er de uiterlijkheid of het object-zijn van ervaren. Hoe meer we negatief verstrikt zijn, hoe meer we de dingen wegdrukken en een nog grotere uiterlijkheid geven. Daarom zien we dingen als objecten en trekken we scherpe grenzen tussen de dingen onderling. De heelheid ligt aan diggelen!

Waan
Ons waarnemen is een psychose of vritti. Door gewenning lijkt ons waarnemen zo echt dat we nauwelijks nog kunnen geloven dat het een sluier is over de "Ziener" of Bewustzijn dat in wezen Waarnemen is en alles omvat en doordringt. Er zijn nochtans bewijzen genoeg!

Bewijzen
De Oepanishads (filosofische sluitstukken van de Vedas of oudste boeken van wijsheid van de mensheid) bevestigen onze oorspronkelijkheid en tonen ons de weg om ze te herstellen. Ze hebben het gezag van de Werkelijkheid zelf. Ze zijn niet van menselijke, maar van Goddelijke oorsprong. Ze zijn de openbaringen van oude rishis (zieners), die spreken vanuit het hogere Zelf of Godbewustzijn.

De Oepanishads beschrijven een heelheid met verschillende dimensies. De hele zogenaamde stoffelijke kosmos is vieraat, een uitdrukking van de subtiele wereld die alle ideeën bevat die aan de dingen voorafgaan. Die subtiele wereld, Hiranyagarbha genoemd, heeft een coördinerende functie, waardoor in de Natuur alles met alles samenhangt. Een nog diepere dimensie is de causale wereld, namelijk een idee -niet mijn of jouw idee, maar Zijn idee!- die alle ideeën van Hiranyagarbha omvat en is. Die drie werelden staan niet los van elkaar, maar zijn zo diepgaand met elkaar verstrengeld dat ze samen één wezen, namelijk Vieraat Poeroesha of het Kosmische Wezen vormen, bezield door het hogere Zelf of een ondeelbaar Bewustzijn. Het Kosmische Wezen is in alles ingevouwen. De verschillende lagen van elk wezen stemmen overeen met de drie werelden en vormen op dezelfde wijze één persoon. De drie werelden zijn het lagere Brahman (Absolute). Bewustzijn of het Hogere Zelf is het hogere Brahman. De Maandoekya Oepanishad beweert daarom: "Sarvam hi etad Brahma. Dit alles is waarlijk Brahman."

Grote filosofen en de moderne fysica dragen overigens heel wat overtuigende argumenten aan. Vele fysici staan versteld van de inzichten van de Oepanishads. Vele ontdekkingen zijn er een echo van. Het echte bewijs moet je echter uiteindelijk zelf leveren. Hoe? Door het afleggen van vervreemding, door het afbouwen van de muur, door een einde te maken aan je psychotisch waarnemen, door vairaagya (onthechting) of het verzaken van al je emotioneel verstrikt zijn in allerlei dingen en door abhyaasa (oefening), zoals voorgeschreven in gezaghebbende Schriften. Door Yoga dus.

Yoga
Yoga is een proces van reïntegratie van begin tot einde. Er zijn vele benaderingen, maar alle werken ze datzelfde proces uit. De essentie van Yoga is vairaagya of het verzaken van alle onechtheid. Het probleem is dat we zelf de onechtheid zijn. Met dat inzicht staat of valt Yoga. We kunnen daarom nooit genoeg benadrukken dat de zogenaamde waarheden van de individuele wil nooit de Waarheid zijn! De individuele wil kan de Waarheid onmogelijk vatten, precies omdat individualiteit of de muur tussen onszelf en onze omgeving zelf een onwaarheid is. De instrumenten van de individuele wil zijn geen medium om de Waarheid te vinden. De Ultieme Waarheid is Satya of het ZIJN dat wordt verkondigd door de Vedas en dat zich, aan alles voorafgaand, doet gelden in alle hoeken en kanten van de kosmos en in alle gebeurtenissen, waar en wanneer ook.

Dat inzicht wordt benadrukt in de devaasoera sangrama of de strijd tussen de devas (goden) en de asoeras (demonen), beschreven in de Mahaabhaarata. De strijd tussen devas en asoeras is de strijd tussen Waarheid en onwaarheid, de eeuwige strijd tussen de Goddelijke Wil en de individuele wil. De Mahaabhaarata beweert dat de individuele wil nooit de Waarheid vindt, omdat hij inderdaad zelf een onwaarheid is. De Goddelijke wil zegeviert altijd, meestal na pijn en smart.

Ook de Bhagavad Gietaa en andere schriften zijn daarom een techniek waarmee de individuele wil in zijn wortels wordt vernietigd en waarmee de zoeker een Yoga- aroedha wordt, die de Goddelijke wil ervaart als het Zelf. "Sarva sankalpa sannyaasa", een in de Bhagavad Gietaa gestelde eis, is het verzaken van alle denkbeelden, beweringen en verwachtingen van de individuele wil, zeer eenvoudig omdat het rijk van het Goddelijke of het Universele niet in zijn bereik ligt.

Aatman
Nog belangrijker is het te beseffen dat de hoogste Werkelijkheid het Aatman of het Zelf is, dat je niet moet worden, maar dat je achter alle onechtheid bent! Onechtheid bestaat in wezen uit een tegenstrijdigheid tussen de geest en het Zelf. De geest is naar buiten gericht en neemt objecten waar. Hij houdt de muur in stand en verspert precies daarmee de weg naar het Zelf.

Nu moet je heel goed luisteren! Wat is de betekenis van Aatman of het Zelf? We begrijpen wel dat we de geest moeten vestigen in het Zelf, maar weten niet wat het Zelf is. Het Zelf is geen ding. geen object, geen substantie! Het is dus niet IETS dat zich ergens in het lichaam bevindt! We hebben dikwijls gehoord en gelezen dat het Zelf vanbinnen is, maar hebben wellicht nooit begrepen dat de innerlijkheid van het Zelf een betekenis heeft die als dag en nacht verschilt van de waan dat het een object in de ruimte is. Zoals mensen God buiten zich plaatsen, zo plaatsen ook zoekers het Zelf onvermoed buiten zich, omdat ze het Zelf als een object benaderen. Als iets om te zoeken!

De innerlijkheid van het Zelf, zoals beschreven in de Oepanishads, is iets heel vreemds! Wanneer we zeggen dat iemand zich in een kamer bevindt, hebben we een idee van wat "vanbinnen" betekent. Maar dat is beslist niet de betekenis die de Oepanishads eraan geven! Wanneer we zeggen dat iets vanbinnen is, begrijpen we dat het niet vanbuiten is, ofschoon de Oepanishas nadrukkelijk beweren dat het Zelf alomtegenwoordig is. Hoe kan het Zelf dan vanbinnen zijn als het alomtegenwoordig is en alles insluit? Wat betekent "vanbinnen" dan? De Pratyakchetana of de innerlijkheid van Bewustzijn is geen ruimtelijke innerlijkheid van een substantie, maar een UNIVERSEEL SUBJECT-ZIJN dat in alles wordt ervaren als het Zelf.

Dat inzicht heeft verstrekkende gevolgen op de wijze waarop een Yogi zijn geest beheerst. De geest kan niet worden beheerst zoals je een paard of een leeuw beheerst! Het gaat integendeel om het in harmonie brengen van de geest met het feit dat het Zelf tegelijk "universeel" en "vanbinnen" is. De innerlijkheid van het Zelf is het subject-zijn van het Zelf. Het Zelf is dus nooit vanbuiten, ofschoon Het overal is! Iets wat overal is, zou logischerwijs ook vanbuiten moeten zijn. Dat is waar en toch niet, omdat het Zelf geen object, maar een alomtegenwoordigheid van SUBJECT-ZIJN is. Dat inzicht is de "Vaishvaanara-Aatma-Tattva" of het aanwezig zijn van het Zelf in alle dingen als subject. Uit dat grootse inzicht wordt besloten dat de Zelfheid van een ding het niet-object-zijn ervan inhoudt en dat het daardoor mogelijk is de geest te vestigen in een Alomtegenwoordigheid die nooit uiterlijk kan zijn!!! Wat de beheersing van de geest betreft, houdt dat in dat elke naar buiten gerichte beweging van het denken in tegenstrijd is met de Zelfheid van de dingen! De geest wordt naar binnen noch naar buiten gericht. De echte beheersing van de geest bestaat erin hem te vestigen in een alomtegenwoordigheid van SUBJECT-ZIJN. Die staat van Zijn is Aatma-Tattva.

Er werd ons dikwijls gezegd dat Aatman (het Zelf) Brahman (het Absolute) is. Wanneer we de nadruk leggen op de alomtegenwoordigheid van Aatman, noemen wij het Brahman. Wanneer we de Zelfheid van dat alomtegenwoordige benadrukken, noemen we het Aatman.

Weg Vrittis
De geest vestigen in het alomtegenwoordige subject-zijn van Bewustzijn heeft nogal wat voeten in de aarde. De eerst stap is vairaagya of het verzaken van ons verstrikt zijn in allerlei dingen of een waarnemen dat ongericht, jezelf inbegrepen, alles omvat.

De vrittis of dat verstrikt zijn in de dingen, verdwijnen ten gronde in meditatie, waarin de geest wordt gevestigd in het alomtegenwoordige subject-zijn van Bewustzijn.

Het niet-ruimtelijke (ruimte is een object) en tijdloze zijn van het Zelf ligt niet binnen het begripsvermogen van de geest! Dat betekent dat de geest zichzelf niet kan vestigen in Yoga en dat daarom allerlei benaderingen werden gezocht, waarin de geest uitstijgt boven zichzelf.

Subtiliteiten
De subtiliteiten van Yoga scheppen de schijn dat Yoga iets onhaalbaars is, maar niets is minder waar. Met elke goede stap in Yoga kom je tegemoet aan je diepste drijfveer om je oorspronkelijkheid te herstellen. Die drijfveer wordt steeds sterker en werpt zelf licht op je saadhanaa (oefening). Mits een goed doordachte saadhanaa vind je je verloren Werkelijkheid terug!

Maandoekya Oepanishad
De Maandoekya Oepanishad is de grootste van alle Schriften,.omdat ze zonder franje, zonder verhalen en vergelijkingen en met het uiterste minimum aan woorden openbaart hoe de Werkelijkheid ineen zit.

Tot slot een paar verzen uit de Maandoekya Oepanishad.