De Schriften leren dat duisternis eerst van alles was
en Brahman die eenzaam mediteerde in die nacht:
zoek Brahman en het begin niet daar!
Niemand zal dit licht

ooit zien met sterfelijke ogen
of kennen met sterfelijke geest en
al valt sluier na sluier, blijven zal er
altijd sluier na sluier erna.

De sterren schijnen en vragen niet. Het is genoeg
dat leven en dood en vreugde en smart er zijn
en oorzaak en opeenvolging en de loop van de tijd,
en van wezens de eindeloze tij,

die vol verandering altijd, als een rivier gevormd
door golven die op golven volgen, vlug of traag,
dezelfde toch niet dezelfde, van verre bron
naar waar haar water stroomt in de oceaan.

Verdampend naar de zon,
geeft ze verdwenen golven weer in wolkenvacht
om van de bergen neer te stromen en onverpoosd en rusteloos
opnieuw dezelfde weg te gaan.

Dit is genoeg om te beseffen dat dit alles droombeelden zijn:
de hemel, de werelden, de planeten en veranderingen die hen veranderen,
een machtig wervelend wiel van spanning en van twist,
dat niemand remmen kan noch stoppen.

Bid niet! De duisternis zal niet schijnen!
Vraag niets aan de stilte, want ze is stom!
Kwel niet uw droeve geest met vrome pijn!
Ha, broeders, zusters!

Zoek niets bij hulpeloze goden met hymne of met gift
en koop ze ook niet om met bloed of voed ze niet met fruit en koek;
binnen uzelf moet ge bevrijding zoeken:
ieder mens bouwt zijn eigen gevangenis.

Ieder is zo waardig als de meest voornamen;
ja, want met krachten boven, rond, onder,
als met alle vlees en al wat leeft,
maakt daad vreugde en smart.

Wat geweest is, brengt wat zijn zal en is,
slechter, beter, ’t laatste voor ’t eerste en ’t eerste voor ’t laatste:
de engelen in de hemel der blijdschap plukken
vruchten van een heilig verleden;

de duivelen boeten in de onderwerelden voor
verdorven daden uit voorbije tijd:
niets houdt stand: schone deugden vergaan met de tijd,
zware zonden worden erdoor gelouterd.

Wie zwoegde als een slaaf wordt weer een prins
voor vriendelijke waardigheid en gewonnen verdienste;
wie een wereld bestuurde kan in lompen over de aarde dwalen,
voor dingen gedaan en niet gedaan.

Hoger dan dat van Indra moogt ge verheffen uw lot,
en dieper zinken dan worm of mug;
het einde van vele reeksen levens is dit,
het einde van vele reeksen dat.

Met het wiel dat onoverwinnelijk draait, kan
geen oponthoud, geen vrede, geen rustplaats ooit bestaan;
wie stijgt zal vallen, wie valt zal stijgen,
de spaken gaan onophoudelijk rond!

Als men gebonden ligt op het wiel van verandering
en geen mogelijkheid heeft om van de keten los te komen,
dan is het hart van het onbegrensde zijn een vloek,
en is de ziel der dingen pijn.

Maar ge zijt niet gebonden! De ziel der dingen is zoet,
het hart van het zijn is hemelse rust;
sterker dan wee is wil: dat wat goed was
wordt tot beter, best.

Ik, Boeddha, die weende met alle tranen mijner broeders,
wiens hart gebroken was door de smart van heel de wereld,
lach en ben blij, want er is vrijheid!
Ho! Gij die lijdt! Weet

dat ge lijdt door uzelf. Geen ander dwingt u,
geen ander noopt u dat gij leeft en sterft,
en wervelt op het wiel, en omhelst en kust
zijn spaken van doodsangst,

zijn band van tranen, zijn naaf van nietigheid.
Aanschouw de waarheid die ik u toon, die lager dan de hel,
hoger dan de hemel, buiten de verste sterren,
verder dan Brahm verblijft,

van vóór het begin, en zonder einde,
als ruimte eeuwig en als zekerheid zeker,
een goddelijke kracht die beweegt naar goed;
duld háár wetten slechts.

Dit is haar toets op de bloeiende roos,
haar handige hand schiep lotusbladeren;
in de duistere grond en de stilte der zaden
weeft zij de mantel van de lente;

dat is haar schildering op de heerlijke wolken,
en dit haar smaragden op de tooi van de pauw.
Ze heeft haar verblijf in de sterren; haar slaven
in bliksem, regen en wind.

Uit de donkerte bewerkte zij het mensenhart,
uit dode schelpen de kleurrijke fazantennek:
immer aan het werk brengt ze tot aanvalligheid
alle oude gramschap en vergankelijkheid.

De grijze eieren in het nest van de gouden zonnevogel
zijn haar schatten, de zeskantige cel der bij
haar honingpot; de mieren grillen op haar weg,
de witte duiven kennen ze wel.

Ze spreidde de vleugels van de arend tot vlucht
wanneer hij met zijn prooi huiswaarts keert; zij zendt
de wolvin naar haar welpen; voor onbeminde dingen
vindt zij voedsel en vrienden.

Mismaakt is ze niet, noch versleten in gebruik.
Allen beminnen haar; de zoete, witte melk brengt zij
in moederborsten; ook maakt ze de witte druppels
waarmee de jonge slang ons doodt.

De harmonische muziek van de rijzende zonnen
is door haar gemaakt in het uitzichtloze uitspansel van de lucht.
In de diepe afgrond van de aarde verbergt ze goud,
diamanten, saffieren en robijnen.

Immer maar haar geheimen scheppend,
zit ze in het groen van boom en plant
en voedt ze vreemde scheuten aan de cederwortel,
verzint bladeren, bloemen en sprieten.

Ze doodt en ze redt, door niets bewogen
tenzij tot het uitwerken van doem;
haar draden zijn liefde en leven; en dood en pijn
zijn de schietspoelen van haar weefgetouw.

Ze maakt en ze breekt, alles verbeterend;
wat ze bewerkte is beter dan het was;
traag groeit het schitterend patroon dat zij
plant tussen haar bedachtzame handen.

Dit is haar werk aan de dingen die ge ziet:
de ongeziene dingen zijn meer; ’s mensen hart en geest,
de gedachten der volkeren en hun wegen en wensen,
ook deze bindt de grote wet.

Ongezien helpt ze u met trouwe hand,
ongehoord spreekt ze luider dan de storm.
De mens kent medelijden en liefde omdat een lange druk
de blinde massa tot vorm kneedde.

Dat niemand haar verachte:
wie haar dwarsboomt verliest, en wie haar dient wint,
verborgen goed betaalt zij met vrede en zegen,
verborgen kwaad met pijn en smart.

Zij ziet overal en merkt alles:
doe goed, zij beloont; doe kwaad,
een gelijke vergelding wordt gemaakt;
hoewel DHARMA soms lang vertoeft.

Zij kent gramschap noch vergiffenis; altijd juist
meten haar maten, weegt haar foutloze balans;
tijd is als niets; morgen zal zij oordelen,
of na vele dagen.

Door haar stak het mes van de moordenaar de moordenaar zelf,
verloor de onrechtvaardige rechter zijn eigen verdediger;
veroordeelt de valse tong haar eigen leugen; geven sluipende dief
en verdorven rover het op.

Zo is de wet die naar rechtvaardigheid werkt,
die niemand tenslotte op zij zetten of remmen kan,
het hart ervan is liefde, het einde
vrede en zoete voltooiing; gehoorzaam!

De Schriften zeggen wel, mijn broeders, dat het leven van ieder mens
de uitkomst van zijn vroeger leven is;
het begane kwaad brengt zorg en wee,
het gedane recht teelt zegen.

Ge oogst wat ge zaait! Zie gindse velden!
Sesamzaad was sesamzaad, het koren
koren. De stilte en de duisternis wisten het wel!
Zo wordt iemands lot geboren.

Hij komt, oogster van de dingen die hij zaaide,
sesamzaad, koren, zoveel gezaaid in vorige geboorte;
en zoveel onkruid en gifstof gestrooid, die hem
en de lijdende aarde bederven.

Als hij juist werkt, het onkruid wiedt
en waar het groeide goede scheuten plant,
wordt de grond vruchtbaar, billijk en klaar;
en is rijk de gewonnen oogst.

Leeft iemand lerend waar wee ontspringt,
Geduldig verdraagt en betracht zijn uiterste
schuld voor vele zonden te betalen
in liefde en waarheid altijd;

zonder dat hij iemand ontberen doet,
de leugen en de liefde voor zichzelf verdrijft
en alles zachtmoedig lijdt, en belediging vergeldt
met niets dan goedheid en genade.

Als hij zo, dag na dag, in vrede hier verblijft,
goed en juist, vriendelijk en waar en begeerte
losscheurt waar ze kleeft met bloedende wortels,
tot de hang naar het leven een einde neemt,

dan laat hij als hij sterft als som van hem
een afgesloten levensrekening, waarvan de kwalen
dood zijn en weg, met goed dat vlug en machtig is,
ver en nabij, zodat het vruchten draagt.

Geen nood heeft hij te leven zoals gij leven noemt;
dat wat in hem begon toen hij begon
is geëindigd: hij heeft zich door de opzet heen gewerkt
van wat hem tot mens heeft gemaakt.

Nooit folteren verlangens hem nog, noch bezoedelen
hem zonden, noch dringen pijn van wereldse vreugde
en smart zijn veilige, eeuwige vrede binnen;
noch keren dood en leven weder. Hij gaat

tot nirvaana. Met het leven één is hij,
en leeft toch niet. Gezegend hij dat hij ophoudt te zijn.
OM MANI PADME HOEM! De dauwdruppel valt
in de stralende zee.

Luister! Dit is de leer van het karma.
Alleen van de droesem der zonde vrij,
alleen als het leven sterft als een vergane witte vlam,
sterft de dood er samen mee.

Zeg niet: “Ik ben”, “Ik was”, of “Ik zal zijn”,
denk niet dat ge van huis tot huis van vlees gaat
als reizigers die zich herinneren en vergeten,
goed gehuisvest of slecht.

Nieuw komt in het heelal de som
van het resultaat der levens. Ze neemt
haar intrek zoals de worm die zijde spint
en erin verblijft. Ze neemt

functie en substantie zoals de slang van haar uitgebroede ei
het vel en de schaal neemt; zoals gevederde zaadjes van het riet
over berg en dal en stranden vliegen tot ze
hun moeras vinden en zich vermenigvuldigen.

Ook komt ze om te helpen of te treffen.
Velt de dood de laffe moordenaar,
dan zwerft ongelouterd wat van hem rest, gedreven
op de winden van kwelling en pest.

Maar sterven degenen die mild en rechtvaardig zijn
dan waait zoete lucht, rijker wordt de wereld,
als een woestijnstroom die verdwijnt en weer ontspringt:
reiner en met meer glans.

Zo ze verdienste won, wachten haar betere tijden,
die door tekortkoming een einde namen;
toch moet deze wet van liefde heersen als koning
over allen alvorens de Kalpas eindigen.

Wat belet het? Broeders, de duisternis belet het!
Ze verwekt onwetendheid die verblindt, zodat ge
deze vertoningen voor waar aanziet en dorst naar bezit, en
bezittend, vast hangt aan lust, die alleen maar pijn bezorgt.

Gij die de middenweg betreden zult, wiens loop
door ware rede getrokken en zachte rust vereffend werd,
gij die de hoge nirvaanaweg zult gaan,
aanhoor de vier nobele waarheden.

De eerste waarheid is over het lijden. Wees niet dwaas!
Het leven dat ge prijst is lang gerekte doodsangst:
alleen zijn pijnen blijven; zijn vreugden zijn
als vogels die opspringen en wegvliegen.

Smart van geboorte, smart van hulpeloze dagen,
smart van hete jeugd en smart van mannelijkheid,
smart van koude, grijze jaren en van de wurgende dood,
vullen de droevige tijd.

Zoet is echte liefde, maar eens likt het laaiende vuur aan
borsten die nu hoofdkussens zijn en aan lippen die u nu kussen;
bekoorlijk is krijgshaftige macht, maar ooit pikken ook de gieren
aan de gewrichten van meester en koning.

Mooi is de aarde, maar haar bewoners
slachten elkaar af, hunkerend naar het leven;
van saffier is de hemel, maar als verhongerende mensen
tot hem schreeuwen, wordt hen geen druppel gegund.

Vraag aan de zieke, de rouwende, vraag aan hem
die strompelt op zijn stok, alleen en verloren:
”Houdt ge van het leven?” Ze zeggen dat het kind wijs is
dat weent als het wordt geboren.

De tweede waarheid is de oorzaak van het lijden. Welke treurnis
ontstaat uit zichzelf en ontstaat niet uit begeerte?
Zinnen en zaken die men ziet, mengen en ontsteken zeer
vlug de snelle vonk van de passie.

Zo ontvlamt trishna, lust en dorst naar dingen.
Begerig hangt gij aan schaduwen, op dromen dol,
een vals “ik” plant gij in het midden en bouwt
er een schitterende wereld rond;

blind voor grote hoogten, doof voor de klank
van de zoete melodie van ver voorbij Indra’s hemel,
doof voor de roep van het echte leven,
is hij die het valse aanhoort.

Zo groeien strijd en lust die wereldoorlog maken:
zo treuren arme bedrogen harten en vloeien zoute tranen,
zo woekeren passie, afgunst, toorn, haat;
zo volgen jaren op bloedbevlekte jaren

met wilde, rode voet. Zo woekert onkruid met kwade wortel
en giftige bloem waar graan groeien moet.
Moeilijk vindt het goede zaad
plaats om te vallen en te ontkiemen.

Bedwelmd door giftige drank vertrekt de ziel,
en wild van dorst keert karma weer;
verblind door de zinnen begint het belaste zelf opnieuw,
en oogst nieuwe ontgoochelingen.

De derde waarheid is het stoppen van het lijden, dat vrede is
om eigenliefde en dorst naar leven te verslaan;
om diepgewortelde passie uit het hart te rukken;
om de innerlijke strijd te stillen;

voor de liefde om eeuwige schoonheid te winnen;
voor de glorie om heer van zichzelf te zijn;
voor de vreugde buiten de goden te leven;
voor onschatbare weelde te voegen bij de eeuwige schat

van volmaakt vervulde dienst, van plichten
in liefdadigheid gedaan, van kalme spraak en vlekkeloze dagen:
deze rijkdommen zullen in het leven niet vergaan,
noch door de dood worden misprezen.

Dan eindigt het lijden, want leven en dood hielden op:
hoe zal een lamp flikkeren als ze haar olie heeft verbruikt?
De oude droeve rekening is afgesloten, de nieuwe zuiver;
zo is een mens voldaan.

De vierde waarheid is de weg. Hij opent wijd
de ruimte door alle voeten te betreden, gemakkelijk en nabij,
het nobele achtvoudige pad, dat recht naar
vrede en geborgenheid voert. Luister!

Menigvuldige paden leiden naar gindse met sneeuw bedekte
zusterpieken, waarrond gouden wolken krullen;
de klimmer komt langs steile of langs zachte hellingen
naar waar de andere wereld stopt.

Sterke benen proberen de ruige weg waar het stormt,
langs hoge en gevaarlijke bergwanden;
de zwakken draaien rond van lage richel naar lage richel
met menige plaats voor rust.

Zo is het achtvoudige pad dat naar vrede voert
en over lage of grote hoogten gaat.
De sterke ziel maakt spoed; de zwakke talmt.
Allen bereiken ze eens de zonbeschenen sneeuw.

De eerste goede trede is de juiste leer. Beweeg
in vrees voor Dharma, verafschuw alle belediging;
bewust van karma, dat het lot der mensen maakt;
meester van de zinnen.

De tweede is het juiste oogmerk. Wees van goede wil
voor al wat leeft, laat onvriendelijkheid sterven
en hebzucht en toorn; zo wordt uw leven
als een zachte bries die waait.

De derde het juiste spreken. Bedwing de lippen
als waren ze deuren van het paleis, waarin de koning verblijft;
rustig en billijk en hoffelijk wezen alle woorden,
die uit deze tegenwoordigheid ontstaan.

De vierde is het juiste gedrag. Laat elke daad
een fout vergeven of een verdienste doen ontstaan:
als zilverdraden die men ziet door parels van kristal
moet liefde zich door goede daden tonen.

Er zijn vier hogere wegen. Slechts de voet
betreedt ze die heeft afgedaan met ’s werelds zaken;
juiste zuiverheid, juiste gedachte, juiste eenzaamheid,
juiste vervoering. Spreid geen vleugels

voor een zonwaartse vlucht, gij ziel met pluimloze vlerk!
Zoet is de lage lucht, en veilig en bekend
de huiselijke sfeer; slechts de sterken verlaten
het nest in zelfstandigheid.

Zoet is de liefde voor vrouw en kind, weet ik;
prettig de vrienden en de vreugden van uw jaren,
vruchtbaar van de milde liefdadigheid van het leven;
sterk gevestigd, hoewel vals, hun angsten.

Leef, gij die moet, zulke levens als dit,
maak van uw zwakheid gouden treden; rijs
door dagelijks verblijf met deze fantasieën
naar aanvalliger waarheden.

Zo klimt ge naar zuiverder hoogten en vindt
gemakkelijker vooruitgang en lichter zondelast,
en sterker wil om de banden van de zinnen te doorbreken,
ingaand tot het pad. Wie zo tot

een begin besluit, komt aan het eerste stadium.
Hij kent de nobele waarheid, de achtvoudige weg
en bereikt door weinig of door vele stappen
Nirvaana’s gezegende staat.

Wie in het tweede stadium komt, vrij van twijfel,
begoocheling en innerlijke strijd,
heer van alle lusten, los van priester en van boek,
wacht nog slechts één levenstijd.

Maar hoger nog ligt het derde stadium: gelouterd, rein
werd hier de statige geest, groeide
tot liefde voor al wat leeft, in vrede volmaakt.
Bij zijn levenseind is ’s levens gevang gesloopt.

Ja, sommigen voorwaar bereiken
levend en zichtbaar het uiterste doel:
het vierde stadium van de heiligen, de Boeddhas
en degenen van vlekkeloze ziel.

Zie, als felle vijanden door een krijger gedood
liggen tien zonden langs de weg in het stof:
zelfzucht, vals geloof en twijfel is drie,
twee meer zijn haat en lust,

wie van deze vijf de overwinnaar is, betrad
drie stadia van de vier: blijven er nog:
liefde voor het leven op aarde, begeerte naar de hemel,
eigenlof, dwaling en trots.

Als een die staat op gene besneeuwde piek
met niets boven het hoofd dan het eindeloze blauw,
zo overschrijdt de man, die deze zonden doodde,
Nirvaana’s drempel.

Hem benijden de goden van op hun lage troon;
hem doen de drie werelden niet beven zelfs niet als ze vergaan.
Alle leven is voor hem geleefd, elke dood gestorven,
karma bouwt voor hem geen nieuwe huizen meer.

Naar niets op zoek, vindt hij alles,
het ego voorbij, groeit het heelal tot IK:
als iemand leert dat Nirvaana vergaan betekent,
zeg hem dat hij bazelt;

als iemand leert dat Nirvaana leven is,
zeg hem dat hij dwaalt, onwetend hiervan,
en van het licht dat schijnt voorbij de gebroken lamp,
en van levenloze, tijdloze zaligheid.

Betreed het pad! Er is geen smart als haat!
Geen pijn als passie! Er zijn geen bedriegers als de zinnen!
Betreed het pad! Het werd gebaand
door hem wiens voet belediging vertrapt.

Betreed het pad! Daar ontspringt de levende stroom
die alle dorst verdrijft! Daar bloeien de onsterfelijke bloemen,
die de hele weg met vreugde bekleden! Daar verdringen
elkaar de snelste en zoetste uren.

Meer is de schat van de wet dan edelstenen;
zoeter dan de zoetheid van honing haar genoegens,
heerlijker dan kan worden gezegd. Om zo te leven
hoor de vijf juiste regels:

Dood niet, heb mededogen, en hinder
niet het minste wezen in zijn opwaartse gang,
geef vrijelijk en aanvaard, maar neem niets weg
door hebzucht, geweld of bedrog, wat van een ander is.

Doe geen valse getuigenis, laster niet noch lieg;
waarheid is de spaak van de innerlijke zuiverheid.

Schuw verdoving en drank die het verstand benevelt;
heldere geesten, reine lichamen behoeven geen Somasap.

Raak niet aan andermans vrouw,
bega die onwettige en verderfelijke zonde niet.

Deze woorden sprak de meester, van plichten jegens vader, moeder, kind, naaste, vriend; en leerde hoe zij die niet licht de bindende keten der zinnen zullen verbreken, wier voeten te zwak zijn om de hogere weg te gaan, hun vleselijke leven zo schikken zouden dat al hun dagen onberispelijk vergaan in edelmoedigheid, als de eerste stappen op het achtvoudige pad. Van leven rein, eerbiedig, geduldig, medelijdend; vol van liefde voor al wat leeft als voor zichzelf, want wat ons als kwaad overkomt, komt voort van kwaad in het verleden gedaan, wat goed is komt van goed.

En zo loutert de mens zichzelf van egoïsme en dient de wereld; en veel gelukkiger komt hij tot een hoger stadium, als een zoveel beter wezen. Dit zei hij, zoals ook lang geleden, toen onze Heer langs Rajagriha ging in de bamboegroeve, want op een morgen wandelde hij daar en zag de familievader Singaala, die fris gebaad, het hoofd ontbloot, neerboog voor de aarde, de hemel en alle vier de windstreken, wijl hij rijst wierp, wit en rood, met beide handen: “Waarom, broeder, buigt gij zo?” vroeg de Heer; en hij: “Dit is de weg, grote Heer! die onze voorvaders leerden, bij elke dageraad, vóór het werk begint, om het kwaad te weren van de hemel boven en de aarde beneden, en alle wind die waait.”

Dan sprak de door de wereld aanbedene: “Verspil geen rijst, maar offer aan allen liefhebbende gedachten en daden: aan onze ouders als het oosten, waar het licht ontstaat; aan leraren als het zuiden, vanwaar de rijke giften komen; aan vrouw en kind als het westen, waar kleuren gloeien van liefde en rust, en alle dagen eindigen; aan vrienden en familie en alle mensen als het noorden; aan de nederige dingen die beneden leven; aan heiligen en engelen en de gezegende doden boven: zo zal alle kwaad verdwijnen en zo zullen de zes kwartieren veilig worden bewaard.

Maar zijn gelijken, zij met het gele gewaad, zij die, als wakkere arenden, met verachting opvliegen van ’s levens lage vallei en zonwaarts schieten, deze leerde hij de hoogste voorschriften. Hij leerde hen de toestanden van de geest en hoe te mediteren. Hij leerde hen hoe te leven en hoe zich te gedragen, vrij van de strikken van weelde en lust, wat te eten, te drinken en te dragen, drie eenvoudige kleren, geel, van genaaide stof, gedragen met één schouder bloot, een gordel, bedelnap en zeef. Zo stichtte hij de edele orde van het gele gewaad, die tot op deze dag bestaat om de wereld te dienen.

Zo sprak hij heel de nacht en onderwees de wet. En over geen ogen viel de slaap, want zij die hem hoorden genoten met onvermoeide vreugde.

Ha, gezegende Heer, O grote verlosser! Vergeef dit nietig geschrijf, dat u te kort doet, dat met kleine geest uw grote liefde meet. Ha, beminde, broeder, gids, licht der wet, ik zoek een toevlucht in uw wet van het goede! Ik zoek een toevlucht in uw orde! OM! De dauw is op de lotus! Ga op, grote zon! En verhef mijn blad en meng mij met de golf Om mani padme hoem, de dageraad komt. De dauwdruppel valt in de stralende zee.