The Divine Life Society
Afdeling Aalst |
Er zijn zes zuiveringsoefeningen (shatkarmas) in Hatha Yoga. Traataka is een ervan. In de Gheranda Samhitaa, een van de Hatha Yogaschriften, geeft de wijze Gheranda aan zijn discipel Chanda Kaapaali, de volgende definitie:
53. Staar standvastig naar een of ander klein voorwerp zonder met de ogen te knipperen, tot de tranen beginnen te vloeien. Dit wordt door de wijzen traataka genoemd.
De Hatha Yoga Pradiepikaa, geeft ongeveer dezelfde definitie.
Traataka betekent: standvastig staren. Je kunt staren naar een stip op een muur, maar meestal gebruikt men een kaars of een olielamp. De kaars of olielamp staan op armlengte en ter hoogte van de ogen, op een tochtvrije plaats, zodat de vlam niet flikkert. Kijk zonder met de ogen te knipperen naar de gloeiende top van de wiek tot de ogen overvloedig beginnen te tranen.
Sluit dan de ogen. Wrijf de handpalmen krachtig tegen elkaar tot ze gloeien. Bedek de ogen met de handpalmen. Open de ogen en staar in de duisternis van de handpalmen. Sluit na een tijd de ogen en masseer de oogleden zachtjes met de vingertoppen. Gooi na de oefening koud water op de ogen.
Dit is eenvoudig. Het vergt alleen wat oefening. Het is ook doeltreffend.
Een dieper facet
De geest is versnipperd. Hij wordt onophoudelijk naar buiten getrokken door de vijf kanalen van de zintuigen. Hij wordt onophoudelijk gebombardeerd door ontelbare zintuiglijke indrukken. Hij huisvest talloze begeerten. Hij wordt in hoge mate verzwakt door zijn voorkeur en afkeer. Wie rustig gaat zitten op de Yogamanier en diep ontspant, kan zich bewust zijn van deze mentale en zintuiglijke activiteit. Door traataka worden de versnipperde krachten van de geest gebundeld op een systematische manier. Om te kunnen concentreren op de top van de wiek moet de geest immers in toom worden gehouden en moet zijn verstrooidheid aan banden worden gelegd. Daardoor wint hij aanzienlijk aan kracht. Wereldse gedachten kunnen een tijd worden buiten gesloten en men kan dan rusten in de zaligheid van het Zelf. Dit is meditatie.
Werkt de geest door de zintuigen dan verliest hij energie. Wordt hij geconcentreerd op een uiterlijk voorwerp dan vergt dat energie. Maar wordt hij daarentegen geconcentreerd op een innerlijk voorwerp dan wint hij aan energie. In een gevorderd stadium wordt dan ook traataka gedaan op een innerlijk voorwerp. Dit wordt sagoena dhyaana genoemd. Dhyaana is het Sanskrit voor meditatie. Sagoena betekent: met goenas of eigenschappen. Nirgoena meditatie is meditatie over het Absolute. De Ultieme Werkelijkheid is avaangmanasaagocharam, niet te meten met de geest en de spraak. Je kunt ze niet zien, maar door haar kracht zien de ogen, je kunt ze niet horen, maar door haar kracht horen de oren, je kunt ze niet formuleren, maar door haar kracht spreekt de mond, je kunt ze niet vatten in gedachten en formules, maar door haar kracht denkt de geest. Ter wille van de meditatie wordt ze bekleed met namen en vormen.
Je kunt traataka doen op de plaats tussen de wenkbrauwen (bhroemadya) of het hart (hridaya). Duw een ogenblik met een vingernagel tussen de wenkbrauwen. Wees je daarna bewust van die plaats. Stel je er een kleine ster of een oog voor. Drijf de tijd geleidelijk aan op, zonder te overdrijven. Je kunt je ook bewust zijn van de plek waar je wijst als je jezelf aanduidt.
In traataka moet de houding vast en gemakkelijk zijn. De ogen mogen niet knipperen. In innerlijke traataka zijn de ogen gesloten, maar even ontspannen als in uiterlijke traataka.
De hoofdzaak
Mediteer om te eindigen over de uitspraken: zien is zijn en de staat van zien is de hoogste werkelijkheid. Elke Yogameditatie gaat uiteindelijk immers over wat je in wezen bent.
Zoals ik hierboven al zei ervaart de mens zijn hele leven lang een gemis en probeert hij dat gemis op alle mogelijke manieren op te vullen. Het is dat wat ons allen bezig en aan de gang houdt van 's morgens vroeg tot 's avonds laat, zolang de adem in de neusgaten vloeit. Bewust of onbewust zijn we altijd naar iets op zoek. Iets wat we nooit vinden. De reden is eenvoudig: dat wat we zoeken, is dat wat we zijn. Om die reden hebben de wijzen het, als ze erover spreken, over de Zelfverwerkelijking. Een van die wijzen zong: "Dat wat je zoekt, vind je niet hoog in de lucht, noch diep onder de aarde. Het is altijd dicht bij jou. Waarom ga je dan overal op zoek?" Mocht je het hoog in de lucht vinden dan hadden de kosmonauten het gevonden. Mocht je het diep onder de aarde vinden dan hadden de mijnwerkers het gevonden. Maar het is altijd dichtbij jou. Het is dichterbij jou dan je eigen kransslagader. Het is dichterbij jou dan jijzelf.
Swami Sivananda: "Weet wat je zoekt en zoek dan. Zie je niet dat wat je hier nastreeft je niet geeft wat je echt zoekt? Niets op aarde kan je de hoogste vreugde, het eeuwigdurende geluk en de echte zaligheid geven. Jeugd verwelkt als de avondbloem, kracht vergaat als de regenwolk en de schoonheid van het lichaam maakt snel plaats voor de lelijke dood. Je genotcentra bespotten je, want je verwarde pijn met geluk, de nacht met de dag, een luchtspiegeling met water. Het echte doel van je streven, het echt ding dat je zoekt, het enige waarvoor je hier leeft is de verwerkelijking van de onvergankelijke zaligheid van de innerlijke Godheid."
Vormen van traataka
In de traditie wordt traataka gedaan op de zon, de maan, een vlam, bladeren van bomen, de einder, het OM-teken, een spiegel, afbeeldingen van goden, foto's van grote wijzen, de goeroe enz.