Persoonlijke problemen, zowel psychische als lichamelijke, en intermenselijke problemen kunnen niet worden opgelost zonder ze te begrijpen. En ze begrijpen is onmogelijk zonder een diepgaand inzicht in wat de mens in al zijn aspecten in wezen is.

Een juist MENSBEELD is het begin van echt inzicht. Het is de noodzakelijke basis voor alle ernstige en zinvolle pogingen tot meer lichamelijk, psychisch en intermenselijk welzijn.

Alvorens dieper in te gaan op de bovengenoemde problemen en tot een ware doorbraak in Yoga te komen, moeten we ons dan ook een juist en voor iedereen verifieerbaar mensbeeld eigen maken. De mens is "een DRIE-EENHEID van SIVA, SHAKTI en NARA".

Siva is de belangrijkste en diepste dimensie van de mens. Elke baby IS Siva (Romain Rolland en Freud schreven elke baby een "oceanisch gevoel" toe) tot op het ogenblik dat, altijd volgens een zowat eender scenario, Siva wordt verdonkeremaand. Op dat ogenblik ontstaat er, in een schijn van werkelijkheid (Maayaa), een schizofrene zelfbeleving of een diepgaande vereenzelviging (Abhimaana) met een schim die men nooit is. Deze primaire, ziekmakende onwetendheid (Avidyaa) wordt voor waar aangezien en is aldus de oorzaak van zowat alle problemen. Die onwetendheid kan door Yoga worden weggenomen en doorbroken.

Voor Yogis wordt Siva, langzaamaan en in een groeiende intensiteit, opnieuw een ware Zelfbeleving.

De Werkelijkheid die hier Siva wordt genoemd heeft drie aangezichten, die hij een na een toont: PRAKAASHA, VIMARSA en SAMSRAYA. Een nieuwe Zelfbeleving komt dus slechts stap na stap en langzaam. Maar zodra je er op een onvervalste, authentieke wijze mee bezig bent, toont Siva stilaan zijn eerste gezicht en smelten problemen als sneeuw voor de zon.

In een eerste staat van echte Zelfbeleving is Siva PRAKAASHA of waakzaamheid. Prakaasha is onverwoestbaar, onvergankelijk en ondenkbaar Bewustzijn, voorbij ruimte, tijd en oorzakelijkheid. Als Prakaasha is Siva een onbetrokken, inspanningloze, keusloze en volstrekt ongeconditioneerde Toeschouwer van Nara (lichaam, gedachten, gewaarwordingen enz.) en van zijn omgeving. Hij is Dat wat ervaart achter ALLE ervaringen of dingen, die hoe dan ook waarneembaar zijn. Hijzelf is dus nooit een ervaring of ding en wordt daarom terecht ondenkbaar genoemd. Als Toeschouwer is Hij volmaakt door zijn totale onbetrokkenheid of het feit dat Hij voorbij ruimte, tijd en oorzakelijkheid staat. Als je in een trein zit en naar een andere trein kijkt, die met dezelfde snelheid dezelfde richting uitgaat, heb je het gevoel dat beide treinen stilstaan. Dat is een onecht toeschouwerschap, omdat de toeschouwer betrokken en gegrepen is in het proces van ervaring.

Welnu, Siva is dat niet: Hij staat buiten het veld van ervaring, buiten het proces van ervaring en dus buiten tijd en ruimte. Hij is compleet onbetrokken, zonder oordeel en keuze en zonder inspanning. Hij grijpt zelfs niet in op gedachten en gevoelens, maar zodra de geest of het denken in Hem gevestigd is, verliest het denken al zijn conditioneringen en conflicten en wordt het volmaakt.

Hij is altijd eender en onveranderlijk en daarom ook onverwoestbaar en voorbij oorzakelijkheid. Hij is kortom puur Toeschouwerschap; een stille, vredevolle en voldoening schenkende staat van Zelfbewustzijn.

In een daarop volgende staat van Zelfbeleving is Siva VIMARSA of een aldoordringend en allesomvattend Bewustzijn dat het hele veld van ervaring (Nara en zijn omgeving) IN zichzelf en ALS zichzelf ziet. Het feit van zien wordt iets gestalteloos waarin de wereld wordt ervaren als een innerlijkheid en waarin Nara en alle andere "dingen" op dezelfde basis gevat zijn. Dat is een staat van volmaaktheid en grote zaligheid.

In een derde staat van Zelfbeleving is Siva SAMSRAYA, waarin de wezenlijke eenheid wordt ervaren van Prakaasha en Vimarsa.

Het is een staat van SAMVIT of eenheidsbeleving, het Absolute genoemd. De drievoudige beschrijving van JOUW meest wezenlijke werkelijkheid vind je terug in de Bhagavad Gietaa. Vooral hoofdstuk XIII is in dat opzicht erg relevant.

Het tweede facet van de drie-eenheid, die tegenover Siva staat, wordt NARA genoemd. Nara is het in ruimte, tijd en oorzakelijkheid beperkte en eindige aspect van het Absolute in de vorm van een levend wezen, zijn omgeving (zijn ervaringen) inbegrepen. Met Nara wordt het lichaam bedoeld met alles erin en eraan, alles wat innerlijk waarneembaar is, tot en met gedachten, gevoelens en dromen en ook de omgeving, zoals ze wordt waargenomen.

De Bhagavad Gietaa noemt dit in hoofdstuk XIII "het veld" van ervaring en beschrijft het heel grondig. Nara is volmaakt als hij is wat hij is. Het Nederlandse woord "nar" komt van dezelfde stam en zegt veel over Nara.

Een nar is de enige die aan het koninklijk hof mag zijn wat hij is en die alle diplomatie, alle doen alsof, alle attitudes mag afleggen. Hij is wat hij is en zegt wat hij denkt. Als hij overigens een ware Toeschouwer (Siva) zou zijn en zichzelf bekeek als alle andere dingen, had hij geen schizofreen zelfbeeld of geen imago en was hij beslist nogal wat gelukkiger dan de koning en zijn waardig gevolg, dat met elk woord en elk gebaar bedelt om aandacht en erkenning en hoog op de tenen loopt... Nara is een relatieve werkelijkheid, omdat ze komt en gaat. Zijn bestaan is tijdelijk. Hij gaat maar een leven mee.

In de figuur zijn aangegeven de zeven chakras in het menselijk lichaam en het verband daartussen en de verschillende sterrentekens.

Het derde facet van de drie-eenheid wordt Shakti genoemd. Shakti is een intelligente, intermediaire energie tussen Siva en Nara.

Shakti is een knoop van Siva en Nara of van Bewustzijn en natuur. Ze is de schakel tussen het tijdloze Bewustzijn (Prakaasha) en het tijdelijke, veranderlijke veld van ervaringen. Ze is bemiddeling en overdracht. Ze is het pad langs waar Siva afdaalt in Nara als het feit van zien, luisteren, voelen enz. Zien b.v. is niet iets wat we doen (!), maar iets wat IS. Zien is Siva! Siva is zien, verdonkeremaand door het mentaal proces van zien (bepalen, benoemen, vergelijken, beoordelen enz.) en door de waan dat Zien of Bewustzijn een product is van het lichaam of het denken. Als schakel tussen Siva en Nara is Shakti overigens een pad waarmee Nara kan opstijgen tot zijn meer wezenlijke staat (Siva) en kan vertoeven in Prakaasha, Vimarsa of Samsraya. Daarmee zitten we enigszins in het gevaarlijke westelijk pad (Koendalinie Yoga) en het volstrekt ongevaarlijke oostelijk pad (Kriyaa Yoga), maar daarin gaan we ons, voorlopig althans, niet verdiepen. Ons interesseert Shakti nu enkel als medium om evenwicht te scheppen in de innerlijke intelligenties.

In de 3de Les hebben we Shakti beschreven als een samenspel van intelligente Praanas of energieën en het onderbewustzijn, dat de stuurkracht is achter alle levensprocessen. Het onderbewustzijn is voor een deel gemeenschappelijk of universeel en bevat archetypen of oersymbolen, die het zegel zijn van Vieraat of het Kosmisch Denken.

Elk wezen draagt met andere woorden het zegel van Siva als Vimarsa, dat het Dharma bepaalt van een soort. Dharma is de rol van een soort binnen het groter geheel. Naast Siva's zegel bestaat het onderbewustzijn overigens uit een zee van ervaringen of uit de hele eigen geschiedenis die elk wezen met zich meedraagt. Dat onderbewustzijn is gelouterd en grotendeels gedeconditioneerd. Het bevat een vloed van gegevens en aan de oppervlakte enkele programma's of tendenzen, mogelijkheden en talenten, die samen het Svadharma of de eigenheid van elk wezen uitmaken. Als het mogelijk was een perfecte horoscoop te maken, dan zou die je Svadharma zijn. een aanleg, een eigenheid en een code, die je hele leven richten, bepalen en feilloos doen verlopen.

Het Svadharma wordt verdonkeremaand met een schizofreen zelfbeeld en dient vertaald in allerlei leefregels tot op het ogenblik dat dat onware zelfbeeld verdwijnt. De intelligente energieën en het onderbewustzijn bevatten overigens een taallaboratorium waarmee elke baby wordt geboren.

Shakti is een wonder. Ze is in elk wezen Siva's schaduw. Ze gaat misschien miljoenen jaren mee. maar toch is ze beperkt in tijd, veranderlijk en bepaald door de kosmische samenhang van alle dingen.

Terloops vestig ik er je aandacht op dat je beslist geen aanstoot mag nemen aan de naam Siva. Je zou bewustzijn evengoed Vader kunnen noemen of om het even welke andere passende naam geven. Misschien is het zelfs best er geen naam op te plakken.

Bewustzijn is nooit een object of een ding en heeft dus in wezen geen naam. Siva is de naamloze Werkelijkheid, met drie aangezichten, zoals hierboven beschreven.

Het tot nu toe beschreven mensbeeld is niet het beeld van Jan-modaal, maar van de Yogi op weg naar Zelfrealisatie. Bij Jan-modaal komt daar trouwens een spijtige dimensie bij, een vals zelfbeeld, dat zo onwerkelijk is als de Napoleon van de schizofreen die zichzelf als Napoleon ervaart. Dat zelfbeeld is de som van alle ongelouterde en geconditioneerde ervaringen, die ontstaan vanaf het ogenblik dat een baby zijn Sivabewustzijn of zijn "oceanisch gevoel" verliest. Dat zelfbeeld is een imago dat alleen een nar zich niet aanmeet. Het is een doen alsof, zoals bij de edelen aan het hof.

Het is iets wat door conditionering heel echt kan lijken. De geheime kracht achter die conditionering is onder meer het sociaal begrip "normaal zijn", waaraan iedereen meent te moeten voldoen om er te komen en gelukkig te zijn, terwijl dokter Ringoet en andere progressieve psychiaters dat begrip als een bron van alle kwalen beschouwen.

Maayaa (begoocheling) heeft een groot aandeel in dat valse zelfbeeld. Maayaa is de misleidende kracht in alle ervaringen waardoor een mens gegrepen wordt in het proces van ervaring -denk aan het verhaal van de twee treinen-, zijn toeschouwerschap verliest en alles ziet doorheen een mist van begoocheling. Zo 'n mens is in wezen conflict, omdat die begoocheling alle dingen tot objecten maakt, die hij, met veel ellebogenwerk, tevergeefs verovert, platwalst of "gebruikt" ( Bhagavad Gietaa, XVI 7-18).

Het menselijk drama is dat de Werkelijkheid geen onwerkelijkheid duldt en, zoals beschreven in de Bhagavad Gietaa VI 5 en 6, een vijand wordt die alle huidige persoonlijke, intermenselijke en maatschappelijke problemen schept.

Met dit inzicht begrijpen we Yoga oneindig veel beter. Zonder dat inzicht raakt Yoga de kern van de zaak niet en dat is ongetwijfeld de reden waarom teveel mensen, geïnspireerd door hun vierde dimensie, Yoga beoefenen zonder voldoende resultaten. Vasishta, een Zelfgerealiseerde wijze, zag het duizenden jaren geleden zo....