Langzaam maar zeker leren en ASSIMILEREN we de wetenschap van Hatha Yoga die, nauw verwant met aayoerveda (de kennis van het leven), het fundament of het ABC van alle Yogas is.

GHATASTA YOGA, EEN VERHELDERENDE NAAM

De Gheranda Samhitaa, een gezagdragende Yogaschrift waarop we ons hoofdzakelijk baseren, geeft Hatha Yoga een meer verhelderende naam: GHATASTA YOGA. Velen vertalen ghata als "lichaam" en Ghatasta Yoga als "de op het lichaam gebaseerde Yoga", terwijl de Gheranda Samhitaa er kennelijk iets heel anders mee bedoelt. Ghata betekent letterlijk waterkruik, een beeld dat in Yoga overvloedig wordt gebruikt om aan te tonen dat Jievaatman (Ik) en Paraatman (het hoogste Zelf) volkomen gelijk zijn, zoals de ether binnen en buiten de kruik. De waterkruik die inderdaad het symbool is van het lichaam, is ENKEL IN SCHIJN een begrenzing van de ether binnen de kruik, want in werkelijkheid is ether ALDOORDRINGEND en dus ondeelbaar en onbegrensd. Of de kruik heel is of gebroken, de ether is altijd ondeelbaar één. Welnu, zoals de ether niet wordt begrensd door de waterkruik, zo wordt het Paramaatman of het aldoordringende ene Zelf (Bewustzijn) niet begrensd door het lichaam!

De begrenzing van Bewustzijn door het lichaam is ENKEL SCHIJN, ontstaan uit de vereenzelviging van het Paramaatman (Bewustzijn) met het lichaam. Die schijn of waan wordt door de Yogis AV1DYAA of onwetendheid en door de Vedantins MAAYAA genoemd. Het Jievaatman of het in schijn door het lichaam begrensde Bewustzijn van de mens is in wezen dus niets anders dan het aldoordringende Paraatman (Zelf).

Het doorbreken van de vereenzelviging van het Zelf met het lichaam openbaart de EENHEID van Bewustzijn. De realisatie van het feit dat de mens in wezen ONBEGRENSD BEWUSTZIJN is, wordt in de Siva Samhitaa, een andere belangrijke Hatha Yogaschrift, de GHATA AVASTHA genoemd: "De Staat (avastha) waarin praana en apaana, naada en bindoe en Jievaatman en Paramaatman als één worden ervaren."

Met de naam Ghatasta Yoga beklemtoont de Gheranda Samhitaa dus de wezenlijke eenheid van de Natuur (een schepping van praanaapaana of shakti), de eenheid van Natuur en Bewustzijn (naada en bindoe) en de eenheid van Bewustzijn. Dat vergt enige toelichting. Alle wezens lijken verschillend, maar zijn scheppingen van dezelfde praana of levensenergie, zoals het licht in alle lampen een uitdrukking is van dezelfde elektriciteit. Ofschoon praana in alle wezens meerdere functies vervult (praana, apaana, vyaana, oedaana en samaana), is de praana toch altijd één, zoals de beweging van een machine en het licht van een lamp uitdrukkingen zijn van dezelfde elektriciteit. Geluid (naada) en degene die luistert zijn in schijn verschillend, maar zodra de luisteraar zich verheft tot een punt (bindoe), waarin luisteren niet iets is wat men doet, maar IS, worden geluiden ervaren IN en ALS het Zelf en is zelfs de hele Natuur een innerlijkheid, op geen enkele wijze verschillend van het Zelf. Terloops is het belangrijk te begrijpen dat Luister dus een beter woord is dan luisteren, omdat het Feit van luisteren geen "werk"-woord is of kan zijn. Jievaatman en Paramaatman tenslotte, worden gerealiseerd als één Bewustzijn, zodra de vereenzelviging van Bewustzijn met het lichaam, het leven (praana of jieva) en het denken wordt doorbroken. De Siva Samhitaa drukt dat cryptischer uit, omdat woorden toch tekortschieten: "Wanneer de Yogi mediteert over Jievaatman en Paramaatman als één zoals 'Ik' en 'Ben', en alle concepten zoals 'ik' en 'jij' opgeeft, verblijft hij in het hoogste Bewustzijn, waar de geest en de spraak verstomd van terugkeren."

ROT OP MET JE FILOSOFIE...

Dat lezend reageren sommige lezers met de gedachte dat ze enkel geïnteresseerd zijn in oefeningen voor goede lichamelijke en geestelijke gezondheid en dat de Yogafilosofie en -psychologie mogen oprotten. Dat is een blunder in het kwadraat! Als je Yoga niet neemt zoals het is, kom je bedrogen uit, zoals zovele mensen die tevergeefs de deuren platlopen van dokters en psychiaters, die hun onvermogen niet meer kunnen verbergen. De dokters laten de armen hangen, omdat de overgrote meerderheid van de kwalen psychische oorzaken hebben. In de psychologie heerst een diepgaande malaise, die blijkt uit het feit dat psychologen en psychiaters zich om de haverklap in nieuwigheden storten. De nieuwe mode is "psychosynthese" van de hand van Roberto Assagioli, die de kern van zijn benadering aan Yoga ontleent. Roberto Assagioli stak zijn sympathie voor Yoga niet onder stoelen of banken en beweerde dat er voor om het even welke kwaal geen oplossing is zonder "disidentificatie" of het doorbreken van de vereenzelviging van Bewustzijn met het lichaam, gewaarwordingen en gevoelens, het denken enz., en zonder "identificatie" met wat hij "zelf"-gewaar-zijn" noemt.

PSYCHOSYNTHESE, DE NIEUWE RAGE

Psychosynthese is in zowat alle Westerse landen de rage van de dag, omdat men uiteindelijk in Yoga de kern van alle psychologie gevonden heeft en uiteindelijk een hoopvol lichtje ziet aan het einde van de tunnel. Maar nu al staat het vast dat psychosynthese een nieuwe malaise wordt, omdat de uit Yoga ontleende kern wordt neergehaald tot een oefening of een techniekje. Wat zitten jullie vast, heren psychologen, in een onverbeterlijk verbalisme, in cerebrale benaderingen en in een begrijpen dat niet verder gaat dan het rechtvaardigen van oude dwaasheden of het hoerageroep om een nieuwe vondst. Als je in Yoga een oplossing vindt, waarom verdiep je je dan niet in de hele Yoga, met de bescheidenheid en nederigheid van Chandakapaali (de discipel van Gheranda in de Gheranda Samhitaa), passend bij het falen van de Westerse psychologie?

Disidentificatie en zelfbeleving zijn inderdaad het door jullie ontleend geheim van Yoga, maar vergeet toch niet dat de hele Yoga Soetra, de Bhagavad Gietaa en andere gezaghebbende Yogaschriften, samen met de ervaringsgerichte en intuïtieve praktijk van Yoga, de voorwaarde, zeg maar de conditie sine qua non, zijn om het geheim van Yoga echt werkzaam te maken.

Yoga is niet te verzoenen met jullie oude benadering die een persoonlijke, narcistische (vanuit eigenliefde) en op het ikje gerichte bezigheid is. Er is geen oplossing als de mens zich niet verheft boven alle grenzen (ghata) en niet alle middelen ter hand neemt om dat te realiseren. De hele Bhagavad Gietaa staat van het begin tot het einde vol met de voorwaarden waaronder het kan en met talloze oefeningen die in de Yoga Soetra en de Hatha Yogaschriften geconcretiseerd worden.

Mij is het overduidelijk dat Yoga alleen dé oplossing is en dat de Westerse psychologie en de wetenschap er alles van te leren hebben. Gheranda en de Yogaleraren -witte raven!- die Yoga brengen als een geheel, zoals hij al duizenden jaren is en biljoenvoudig getoetst werd, menen het echt goed met je. Maak niet dezelfde blunder als de psychosynthese en verdiep je echt in Yoga. Dat is de enige weg en de noodzakelijke cultuur om zeker te zijn dat je niet afglijdt en morgen niet behoort tot het miljoen depressieve Belgen!

Eens mensen echt depressief zijn, is het moeilijk hen te helpen. Het oefeningetje op zichzelf werkt niet, tenzij er een Yogaleraar is die een waar aanbod heeft en de zoeker nog de lust kan vinden voor een integrale diepgaande vernieuwing. Bij vele lichamelijk en geestelijk zieke mensen stuit men op een gebrek aan cultuur of de onmogelijkheid om dadelijk een oplossing aan te reiken. De grandioze onwaarheden die we ingedronken kregen met de moedermelk en waarmee we op elke seconde van elke dag werden op-"gevoed", zijn diepgewortelde hindernissen, die moeten worden ontworteld vooraleer er een oplossing kan dagen. Reageer daarom niet te vlug, beste lezer, en neem zelf het heft in handen op een ogenblik waarop er nog genoeg saadhaka (de zin voor begrijpen en oefenen), genoeg vitaliteit en levenslust in je hart aanwezig is om naar een algehele vernieuwing en iets wat je ooit je grote vervulling zult noemen, toe te groeien. In het Sivanandajaar (1987, Swami Sivananda's eeuwfeest), dat begon met een hoopvolle droom, wil ik er echt een zaak van maken om Yoga in zijn totaliteit en eenvoud te brengen van hart tot hart, met een echte vernieuwing, dag na dag, na dag!...

HERHALING

Iets leren en assimileren vereist herhaling. Laten we daarom vluchtig overlopen wat we over Hatha Yoga al hebben gestudeerd.

Nederigheid
Chandakapaali begroet Gheranda, zijn goeroe, in alle nederigheid, in het besef dat Ghatasta Yoga of de realisatie van het eenzijn van Jievaataman (Ik) en Paramaatan (Zelf) de basis is om echte Zelfbeleving en vernieuwing te bereiken.

Assimileren
Gheranda beschouwt zijn discipel als een zoon en vraagt hem zorgvuldig te luisteren, te assimileren wat hij hoort, vast te houden aan die kennis en die waar te maken.

Handeling die je Bewustzijn vernauwt
Zelfzuchtige daden, goede en slechte, gesteld terwille van de vruchten (resultaten) ervan, begrenzen je bewustzijn tot het lichaam. Die bewustzijnsvernauwing is Maayaa, een waan die de menselijke ziel op en neer doet gaan in een schijn van geluk en leed.

De grootste Kracht
Gheranda zegt dat Maayaa de grootste zonde is en Yoga de grootste kracht op aarde. Hij verduidelijkt dat: "Egoïsme is je grootste vijand, Zelfbewustzijn je beste vriend." Zelfvervreemding en egoïsme maken ziek, de Waarheid heelt!

Het ABC van Yoga
Zoals men door het leren van het alfabet leert lezen, zo kan men door Integrale Yoga het Zelf realiseren. Yoga wordt begrepen door Yoga. De studie en de oefening moeten hand in hand gaan. Swami Sivananda zei: "Een gram praktijk is beter dan tonnen theorie."

Jezelf harden
Het lichaam is als een ongebakken aarden kruik, die stuk gaat als men er water in giet. Zoals een aarden kruik gehard wordt door vuur, zo wordt het lichaam gehard door Yoga. Dat geldt ook voor de geest, die met wat Yoga beter tegen een duwtje kan.

Yoga in zeven Stappen
Gheranda onderricht dat een zoeker zeven reeksen oefeningen moet ondergaan, om gaandeweg zeven geschiktheden te verwerven. Elke geschiktheid vormt de basis voor het verwerven van een hogere geschiktheid.

Die geschiktheden zijn: zuiverheid, kracht, standvastigheid, geduld, lichtheid, directe waarneming en onbegrensdheid.

Zuiverheid
Zuiverheid wordt bereikt door de zes zuiveringsoefeningen. Zuiverheid schept evenwichtige doshas, bioregulatoren die alle processen van het lichaam regelen. Zuiverheid omvat alle lagen van de persoonlijkheid. "Zuiverheid volgt op goddelijkheid."

Kracht
Lichamelijke en geestelijke kracht wordt bereikt door de dagelijkse beoefening van aasanas of Yogahoudingen.

Geestelijke kracht betekent aandacht, zekerheid, waakzaamheid, besluitvaardigheid en... een hart vol saadhaka of de lust om van je leven iets te maken.

Standvastigheid
Standvastigheid wordt verworven door de beoefening van moedraas (oefeningen om de praana en het denken te beheersen).

Standvastigheid is een begrijpen dat echte zekerheid schept en je niet laat afdwalen van je doel. Ze schept de lust om vast te houden aan één ding, met "stickability" en "leechlike tenacity" of de kleverige vasthoudenheid van een bloedzuiger.

Geduld
Geduld wordt verworven door pratyaahaara of oefeningen waarin de mentaal-emotionele dimensie van waarnemen wordt losgelaten. De Waarnemer achter die dimensie IS geduld en een tevredenheid waarin de oude, onstuitbare ervaringshonger bedaart. Door pratyaahaara vindt men tevredenheid in zichzelf, zelfs als de hele wereld je verlaat.

Lichtheid
Lichtheid wordt verworven door praanaayaama of ademhalingsoefeningen. De toeschouwer van de adem ziet ook het lichaam als een loutere ervaring (het niet-ik) en overstijgt aldus de grenzen van het lichaam.

Directe Waarneming
Directe waarneming wordt verworven door meditatie. Meditatie is een gedachte- en conceptloze Staat, bewust van zichzelf, waarin alle dingen, het lichaam inbegrepen, worden ervaren als een innerlijkheid.

Een object is per definitie onkenbaar, omdat het BUITEN de waarnemer staat. Enkel wanneer het object ophoudt een object te zijn en een innerlijkheid wordt, is er ware kennis. De mooiste theorieën van de fysica blijven concepten, maar niet voor de Waarnemer, die alles ziet IN en ALS het Zelf. Iets kennen, is iets ZIJN. Die kennis alleen heelt en is een authentieke beleving. Een wetenschapper heeft een hoofd vol ideeën en een dor hart. Een Yogi heeft een leeg hoofd en "kent" de dingen die alleen het HART verstaat. Wijds als de hemel. Met minder nemen Yogis geen genoegen.

Onbegrensdheid
Door de beoefening van samaadhi wordt de eenheid van Bewustzijn gerealiseerd, waarin de Yogi, in grote zaligheid, vervulling ervaart. Hij weet wat de zin van het leven is, niet als een concept, maar als een ware beleving. Net als Gheranda zeggen alle Yogis je, je leven te investeren, niet in egoïsme, maar in Yoga.

BASTI

In de vorige les beschreven we dhauti. De eerste van de zes huiveringsoefeningen. De tweede is basti. "Er zijn twee soorten basti: jala basti en shoeshka basti. Jala basti wordt beoefend in het water, shoeshka basti op de grond."

Jala basti
"Zit in oetkataasana (hurkzit) in water dat tot aan de navel reikt. Het beurtelings samentrekken en ontspannen van de anusspieren, is gekend als jala basti."

Het is de bedoeling water in de dikke darm te brengen en hetzelfde effect te bereiken als bij een lavement of klysma. Men kan dus evengoed een lavement nemen. Een lavement gebeurt moeiteloos. Het effect is optimaal als je het doet als volgt.

Zet de irrigator klaar met de vloeistof op lichaamstemperatuur. De verbinding van de irrigatorslang wordt nagekeken, het kraantje wordt dichtgedraaid. De irrigator staat vanzelfsprekend hoger dan het lichaam.

Hoe hoger je hem plaatst, hoe sneller het water in de dikke darm vloeit. Te snel vloeien verwekt evenwel eens ongemak. Ga dan op de rug liggen met de benen opgetrokken.

Adem diep en regelmatig en ontspan. Pas dan breng je de sonde, voorzien van een glijmiddel (sesamolie bijvoorbeeld) in de anus.

De sonde wordt zachtjes 2 à 3 cm ingeduwd in de richting van de navel en vervolgens een 10 tal cm dieper geduwd in de richting van de wervelkolom.

Pas dan wordt de sonde verbonden met het aanzetstuk van de irrigatorslang. Ga dan op de rechterzijde liggen en draai het kraantje open. Het vloeien van de vloeistof gebeurt meestal zonder problemen als je diep en rustig ademt. Vooraleer de hele hoeveelheid ingelopen is, wordt het kraantje dichtgedraaid en wordt de sonde weggenomen. Blijf ontspannen liggen op de rechterzijde.

Hoe langer de vloeistof kan worden ingehouden, hoe beter. Laat de aandrang helemaal vanzelf komen. De hoeveelheid vloeistof verschilt volgens de leertijd: 2-6 jaar; 100 a 130 ml; 7-12 jaar: 200 a 250 ml; jonge mensen: 500 a 1000 ml; volwassenen: 1000 a 2500 ml.

Meestal wordt een zoutoplossing gebruikt: 2 eetplepels keukenzout per liter water. In aayoerveda wordt veel gebruik gemaakt van sesamolie. Dat is duur, maar goed. De vloeistof wordt verwarmd op lichaamstemperatuur, alvast nooit hoger dan 42°.

Tegenaanwijzingen zijn: traumata van de buik, darmobstructie, vermoeden van appendicitis, breuken (hernia), darminfecties en braken. Bij hevige pijn of krampen moet het lavement worden stopgezet. Bij matige pijn volstaat het de irrigator laag te plaatsen en de vloeistof langzaam te laten invloeien.

Shoeshka of sthal basti
"Zit in pashshimottaanaasana (voorwaartse buiging zittend) en beoefen langzaam basti. Trek de anusspieren samen en ontspan ze in ashvini moedraa."

De anusspieren worden meermaals samengetrokken en ontspannen. Die zuiveringsoefening is ook een moedraa, omdat ze te maken heeft met praana. In dit geval apaana die instaat voor een goede stoelgang en de algemene zuivering van het lichaam. Het samentrekken van de anusspieren in pashchimottaanaasana kalmeert de vaatadosha en verdrijft vaataziekten.

De voordelen van basti zijn niet te onderschatten. Bij ons worden lavementen enkel toegepast vóór operaties en bij hardnekkige constipatie. Meestal gebruikt men in dat laatste geval een microlavement met een kleine hoeveelheid medicinale vloeistof (natriumfosfaat), verpakt in een "disposable plastic tube". Kennelijk hebben we dus de therapeutische waarde van lavementen nog niet ontdekt. Gheranda hemelt basti hoog op: "Het lichaam wordt zuiver en gelijkt op kaamadeva (de Heer van de Liefde). Oedaavarta of opwaarts vloeiende apaana (apaana moet neerwaarts vloeien en bevordert winden laten) en kroer vaayoe (letterlijk: pijnlijke wind) worden genezen. Basti geneest spijsverteringskwalen, verdrijft wind (vaatadosha) en wakkert het vuur van de spijsvertering aan."

Als je je de lessen over aayoerveda herinnert, weet je dat basti wordt aangewend bij alle kwalen die veroorzaakt zijn door een verergerde vaatadosha. Dat is de meerderheid van de kwalen, 80 in totaal, waaronder reuma, spierpijnen, verlammingen enz. Basti wordt dan ook beoefend als er tekenen zijn dat vaata overheerst. Het effect van basti wordt versterkt door de smaken zuur, zoet en zout.

In aayoerveda wordt chronische constipatie als een van de ergste kwalen aangezien, die overigens vele andere kwalen veroorzaakt- Met wat aasanas, wat kriyaas, diepe ontspanning, diep ademen enz. verdwijnt die kwaal vanzelf. In het begin kunnen oefeningen wel eens constipatie veroorzaken, omdat het vuur van de spijsvertering wordt aangewakkerd en de ontlasting dus meer wordt uitgedroogd. Maar dat stabiliseert zich vlug. Een beginner die last heeft van constipatie, doet er goed aan een veilig laxeermiddel te nemen. In de apotheek vind je Fybogel en Duphalac. Het eerste werkt in op het gehele spijsverteringskanaal, het tweede op het niveau van de dikke darm.

Ook AMRIT is een zacht laxeermiddel als je er meer van neemt dan 10 druppels. Er werd wat senne in verwerkt.

EEN TOEMAATJE

Als je dagelijks niet wat aasanas of Yogahoudingen beoefent, weet je niet wat je mist! Vooral als je stilaan een Toeschouwer leert te zijn van gewaarwordingen, gedachten enz. Toeschouwerschap is het begin en het einde van Yoga. Het kalmeert de geest en de zenuwen, in de mate dat het inspanningloos en keusloos is, zonder oordeel en zonder op je ervaringen in te willen grijpen. Als je een maand op die wijze aasanas beoefent, stop je er nooit meer mee!

Aasanas zijn geen verloren tijd, maar gewonnen tijd. Je voelt je er beter mee en er is zoveel meer saadhaka, werklust en levenslust in je hart. Zo is het.