The Divine Life Society
Afdeling Aalst
Homepage


Uit licht van Sivanada : januari 2008   Vol. 493

Veroordeel jezelf nooit. Verlies nooit het geloof in jezelf. Probeer jezelf te kennen. Bemoedig jezelf en herwin je vertrouwen. Bevestig en weet dat je een kind van God bent en dat alle weelde van het goddelijke je toebehoort. Sluit je geest voor de volgende verraders: vrees, ziekte en zorgen en nodig in hun plaats vertrouwen, moed, vrede en gezondheid uit. Als je maar weet dat er een onbegrensde kracht in jou is, is er geen enkele onderneming waarin je niet kunt slagen. De vooruitgang die je zult boeken zal verbazingwekkend zijn. Verspreid vreugde en je zult ze oogsten. Deel weelde uit en je zult overvloed kennen. Straal geluk uit en het zal op je weg komen.

Swami Sivananda

Het doel is één
Er is eigenlijk maar één Yoga, want het doel is altijd één en dat doel is de Zelfverwerkelijking of verlichting. Zo is dat bijvoorbeeld ook het geval met geneeskunde: het doel is één, maar er zijn talrijke benaderingen, theorieën en inzichten. De reden is eenvoudig: de geest is beperkt en hij kan slechts fragmenten van iets vatten. Als je het hebt over de praktische kant dan kun je natuurlijk zeggen dat er verscheidene Yogas zijn. Er zijn namelijk talloze hindernissen die de Zelfverwerkelijking in de weg staan. Uiteindelijk kunnen al die hindernissen worden herleid tot één belangrijke hindernis, die evenwel vele aangezichten heeft. En die ene hindernis is je eigen geest. Toen Swami Satchidananda ons in mei 1966 bezocht, gaf hij mij een exemplaar van het maandblad dat ze in Sri Lanka uitgaven. Op de omslag stond een zin die me intrigeerde: "God is man minus the mind. Man is God plus the mind." Dit betekent: God is de mens min de geest. De mens is God plus de geest. Yoga is met andere woorden het uitschakelen van de geest. In de klassieke Yogafilosofie van de wijze Patanjali (dertiende eeuw voor Christus) luidt het dan ook als volgt: "Yogashchittavrittinirodhah. Yoga is beheersen van de golven in de geest." Het woord nirodhah heeft hij wellicht gekozen omdat het de vrucht is van veel oefening. De geest van de doorsnee mens gaat door drie toestanden: rusteloosheid, neerslachtigheid of iets daartussen. Als je hem gaat trainen, ontstaat er een staat van concentratie of het gericht zijn op één punt (ekaagrata). Blijf je oefenen dan ontstaat de staat van nirodhah: de geest verdwijnt als het ware. Dit is de staat van samaadhi.

De mens denkt, voelt en handelt. Hij heeft een hoofd, een hart en handen. In iedereen is er een van die drie aspecten dat altijd domineert. De ene is een gevoelsmens, de andere is een denker en nog een andere is een doener. De andere aspecten zijn er natuurlijk ook, maar ze zijn minder uitgesproken. Er is een Yoga waarin het denken wordt aangesproken. Er is een Yoga waarin er een beroep wordt gedaan op het hart en er is een Yoga waarin handeling centraal staat. Swami Sivananda zei evenwel, al erkende hij de verscheidene paden, dat alle drie die facetten van de persoonlijkheid op een evenwichtige manier moeten worden ontwikkeld, dat een eenzijdige ontwikkeling nooit goed is en dat geen enkel facet mag worden verwaarloosd.

Het pad van het hart
Het pad van het hart heet Bhakti Yoga. Het bestaat uit de nava-vidhaa bhakti of de negen vormen van bhakti. Swami Sivananda somt deze vormen op in zijn Song of Abhyasa (het Lied van de Oefening): shravana (luisteren naar de Schriften), kiertan (het bezingen van de faam van Dat wat het onderwerp is van de Schriften), smarana (Dat in gedachten houden; letterlijk: herinnering), paadasevan (het dienen van de voeten), archana (het offeren van bloemen enz.), vandana (verering), daasya (het gevoel de dienaar van God te zijn), sakhya(God zien als een vriend), aatmanivedana (overgave).

Dé moeilijkheid
De moeilijkheid is, zoals ik zei, je eigen geest. Hij maakt je meestal ongelukkig en totaal onvrij. Je wil bijvoorbeeld sober eten, maar de reclamejongens kennen je zwakheid. Op tv overvallen ze met hun boodschappen en dikwijls is hun invloed groter dan al je goede voornemens. Je plundert de koelkast en gebruikt je mond als trechter om je maag vol te stouwen. Je wil vriendelijk zijn, maar je geest zet je aan tot botheid. Je wil het bij de waarheid houden, maar je liegt of het zwart op wit gedrukt staat. Enzovoort. Vooral als je je geest aan banden probeert te leggen, valt hij je aan met grote kracht. Het is zoals een wespennest. Als je de wespen verstoort, vallen ze je met zijn allen aan met een woedende razernij. Mensen met een behoefte aan devotie en met een ontwikkeld hart kunnen door het pad van Bhakti Yoga de geest geleidelijk aan tot rust brengen en er een trouwe helper van maken in plaats van een lastpost. Grote wijzen, zoals Naarada en Sandilya, ontwikkelden dat pad op een volstrekt wetenschappelijke en verantwoorde wijze.

Een lezer schrijft dat hij in India naar een lezing over Bhakti Yoga ging. De spreker had het niet over de negen vormen, maar over de tien vormen van bhakti. Hij vraagt of dit geen vergissing is. Gelukkig geven de hindoe Schriften in het eerste hoofdstuk meestal een uitgebreide korte inhoud van wat volgt. Zo kwam ik tamelijk spoedig achter de bron van die uitspraak. In de tweede Poeraana die ik consulteerde, de Naarada Poeraana, vond ik het antwoord in I.15.139, dat als titel heeft Bhagiratha krijgt de raad de Gangaa te brengen. Vers 138 eindigt als volgt:

138. Devotie (bhakti) voor Hari is de grootste vernietiger van alle zonden van de mens.

Dan volgt het antwoord op de vraag van de lezer:

139. Weet dat die bhakti bestaat uit tien types. Voor het woud van zonden is ze als een laaiend vuur. O uitstekende koning, ze wordt beoefend door mensen wier aard wordt gekenmerkt door sattva, rajas of tamas.

140. O koning, indien iemand de Heer van Shrie vereert voor de vernietiging van een ander is zijn devotie de laagste van alle taamasische vormen van bhakti, aangezien de drijfveer ervan boosaardig is.

141. Indien iemand Naaraayana, de Heer van het heelal, vereert met een oneerlijke geest zoals de onkuise vrouw die haar man dient, dan is die bhakti middelmatig (madh-yamaa) onder de taamasische vormen van bhakti.

142. O Heer van de aarde, indien iemand anderen de godheid ziet vereren en uit wedijver Hari begint te vereren dan is die bhakti de beste onder de taamasische vormen van bhakti.

143. Indien iemand met een hartstochtelijk geloof Hari vereert om rijkdom, granen en andere dingen te verwerven dan is die bhakti de laagste onder de raajasische vormen van bhakti.

144. Indien iemand Maadhava vereert met de grootste liefde en affectie met het oog op het verwerven van naam en faam, dan is die bhakti middelmatig onder de raajasische vormen van bhakti.

145. O Heer van de aarde, indien iemand Hari vereert met het oog op de saalokyastaat (verblijven in dezelfde loka of hemel als de Heer) dan wordt die bhakti verheerlijkt als de beste onder de raajasische vormen van bhakti.

146. Indien iemand Hari vereert om de zonden te vernietigen die door hem werden begaan en als hij het grootste geloof bezit dan is die bhakti de laagste onder de saattvische vormen van bhakti.

147. "Dit is Hari welgevallig." Indien iemand Hari dient met dit in gedachten en als hij bezield is met een levend geloof dan is die bhakti middelmatig onder de saattvische vormen van bhakti.

148. O koning, indien iemand Hari vereert als een slaaf van de Heer van Shrie, met de kennis dat het het gebod is van de Shroetis (Schriften) dan is die bhakti de beste onder de saattvische vormen van bhakti.

149. Indien iemand nadat hij een beetje de glorie van Hari heeft verheerlijkt tevreden en gelukkig is door zich te vereenzelvigen met de Heer dan is die bhakti de beste van alle.

150. Indien iemand voelt: "Ik ben de grote Heer Vishnoe zelf. Dit gehele heelal bestaat in mij", weet dan dat hij de beste is onder alle goede mensen.

151. Aldus is bhakti die bestaat in tien vormen het middel om de banden van het wereldse bestaan te verbreken. Zelfs daar is de saattvische vorm van bhakti de bron van alle gekoesterde verwachtingen.

152. Luister dus, O koning, bhakti voor Janaardana moet worden nagestreefd zonder enige tegenzin voor de eigen plicht, door iemand die het wereldse bestaan wil overwinnen.

153. Een mens die zijn plicht verzuimt en slechts voor bhakti leeft, wordt door de Heer niet gewaardeerd. Slechts de aachaara (zijn eigen plicht doen) is Vishnoe welgevallig.

Voorbij woorden gaan
De Ultieme Werkelijkheid of God ligt buiten het bereik van de spraak en de geest. Maar Hij is zijn-baar. Dat wil zeggen dat Hij kan worden benaderd door meditatie en Zelfbewustzijn of door voorbij de geest en de spraak te gaan.

Ter wille van de meditatie wordt het naamloze en vormloze bekleed met namen en vormen. In bovenstaande verzen geeft de schrijver het verscheidene namen. Hari betekent: degene die doodt of wegneemt. Wat hij wegneemt is de onwetendheid en het lijden. De Heer van Shrie is de gemaal van Lakshmie (voorspoed). Naaraayana is degene die zijn verblijfplaats heeft in alle wezens. Maadhava betekent dat Hij zoet is als madhoe of honing of dat Hij altijd samen is met Maa (moeder, de natuur). Vishnoe is de aldoordringende. Janaardana is degene die de booswichten straft.

Vers 150 is een hoogst wonderbaar vers om over te mediteren. Ik ontmoette tijdens mijn laatste bezoek aan Goeroedevs Aashram aan de Ganges een Amerikaan, een discipel van Swami Krishnananda. Hij vertelde me dat Swamiji hem de opdracht had gegeven te mediteren over God op een heel bijzondere manier. Hij moest bij wijze van meditatie herhalen: "Buiten God is hier niemand aanwezig." Hij moest dat één miljoen keer herhalen. "Ik ben ermee bezig", zei hij. Daaraan dacht ik toen ik vers 150 vertaalde.

De drie goenas zijn sattva, rajas en tamas. Goena betekent: eigenschap. De goenas zijn de trillingstempo's van de natuur. Sattvabetekent: wat het kenmerk van zijn of bestaan heeft. Als sattva overheerst is de Zelfvervreemding minimaal, men kan dan goed slapen, verteert goed, is dan helder, licht en gezond enz. Rajas is de staat van rusteloosheid. Men gaat dan onophoudelijk op de loop en kent geen rust. Tamas is de staat van inertie of traagheid. Men is dan moedeloos en gedeprimeerd. De staat van Yoga is goenaatieta of voorbij de goenas. Als men sattva, rajas en tamas bijvoeglijk gebruikt, wordt de klinker verlengd: saattvisch, raajasisch en taamasisch. In de Yoga Soetra worden de goenas prakaasha (vol van licht), kriyaa (vol van activiteit) en sthiti (onbeweeglijkheid) genoemd. In de Bhagavad Gietaa wordt bijna het gehele zeventiende hoofdstuk aan de goenas gewijd.