Blijkbaar geïnspireerd door goed bodywork onder het label "Yoga begrijpen", vroegen meerdere lezers tot mijn verwondering waarom ik Yoga zo filosofisch en Oosters bekijk. Yoga "doen" vinden ze de normaalste zaak van de wereld, maar zodra je er, omwille van een succesvolle beoefening, een diepere zin aan geeft, steigeren ze als paarden die na de winter hun vertrouwde stal verlaten. Een briefschrijver vindt "het eigene" zelfs onfeilbaar en wantrouwt a priori alles wat van buiten de vertrouwde stal komt.

Kom nou... Gooi eens de oogkleppen af en zoek, ongeloviger dan Thomas, toch even mee. Toen ik me voornam een Yogacursus te schrijven, ging ik uit van de volgende vragen:

"Voor wie schrijf ik?
Wat is het probleem van de lezer?
Wat is het referentiekader van dat probleem?
Wat doet 'men' eraan?
Wat doet de lezer eraan?
Waarom falen zij?
Is er een oplossing?
Wat zijn de alternatieven?
Wat zijn de randvoorwaarden waaraan een oplossing moet voldoen?
Hoe maak ik een keuze?
Is de oplossing voor iedereen haalbaar?..."

Mijn zoeken naar een oplossing volgt dus een doordacht beleid en is geen hoogdravende filosofie. De lezers zoeken overigens mee, want lang voorbereide lessen gingen de prullenmand in en werden herschreven om beter in te spelen op vragen, opmerkingen en suggesties.

De roodknipperende crisissignalen of symptomen van een torenhoog probleem werden beschreven in de eerste les. De Belgische wereldrecords die ik er in opsomde heb ik niet uit mijn duim gezogen. De grootste pillenslikkers, het hoogste aantal nierdialysepatiënten ingevolge het overmatig gebruik van pijnstillers, poedertjes en aspirientjes. de grootste bierdrinkers, het feit dat 60% van de Belgen min of meer depressief zijn, dat zware depressies in een paar jaar tijd verdubbeld zijn, dat een ontzaglijk aantal huwelijksbootjes op de klippen loopt, dat het geweld hoogtij viert enz., het stond allemaal in de krant! Over vervreemding, eenzaamheid, lusteloosheid, gemis, verveling en intermenselijke problemen bestaan er geen statistieken, maar je twijfelt er toch niet aan, beste briefschrijvers, dat die dingen wijd verspreid zijn? Elke cultuur heeft zijn eigen problemen en onvolmaaktheden. maar alle bovengenoemde problemen zijn onbetwistbaar een typisch verschijnsel zonder weerga in onze Westerse cultuur, dat niet alleen armen, onzekeren en alleenstaanden, maar alle lagen van de bevolking treft. Je mag de stal nog zo perfect vinden, toch moet hij dringend worden uitgemest. De oorzaak -lees de vetjes in de eerste les!- is overigens te vinden in de wortels van onze cultuur: "We vertrekken van een verkeerd ZELFBEELD en beginnen en eindigen met fouten, tegenspraak en verwarring."

Iedereen kent wel een symptoom van het probleem, maar wie doet een poging om er een globaal beeld van te krijgen en naar een oplossing te zoeken? Met de zelfgenoegzaamheid en de hoogmoed die ons zo eigen zijn, durven we niet zoeken naar oorzaken.

We zijn bang op dingen te stuiten, die onthullen dat de stal stinkt en dat het houvast dat onze cultuur biedt, een broze, breekbare kapstok is. Eerlijk zijn is trouwens moeilijker dan je eigen rug bekijken.

En zo laat men alles op zijn beloop en voert men een struisvogelpolitiek. Je moet trouwens zelf diep in de penarie zitten om ten volle te beseffen dat je nergens een geldige oplossing vindt en dat niemand je kan vertellen hoe je het kunt aanpakken.

Een voorbeeld? "Psychohygiëne" staat sinds kort in de Van Daele, maar toen ik een huisdokter en enkele psychologen vroeg me voor de vuist weg te zeggen wat ze daar onder verstaan, bleef het doodstil. Daarom dacht ik, een Yogaschrift achterna: "Laat alle goede ideeën tot ons komen! Vanwaar ze komen is onbelangrijk, als ze maar bijdragen tot een doorbraak!"

Na deze les verwacht ik een storm van protest. Doen we er toch iets aan? Ja, natuurlijk: "We send in the clowns," zoals Sarah Vaughn dat zo weemoedig zingt. Achter een clownspak (een imago) en een brede smile wuiven we onze gevoelens en problemen weg en schuiven we angstvallig en onbewust elk moment van stilte weg waarin die wel eens zouden kunnen opborrelen.

Een avond of een zondagje niets doen en met huisgenoten eens zinnig praten over gevoelens, ervaringen en problemen, is een oud recept voor psychohygiëne, dat, zoals de droom bij voorbeeld, een belangrijke psychische functie vervult. Maar daar hebben we de pest aan en zijn er, eerlijker gezegd, doodsbang voor. Als je al een heel leven -zolang het lukt!- hard wegloopt van jezelf in een stijl die de Bhagavad Gietaa (XVI 7 en volgende) demonisch noemt, maar die bij ons als norm geldt (!), is de oude stilte iets van buiten de vertrouwde stal. We verketteren dan ook niet onszelf, maar Yoga als cultuur van de stilte, zoals ze beschreven staat in de Bhagavad Gietaa, in de Yoga Soetra en... in onze eigen (?) lang vergeten bronnen. We dragen overigens het masker van zelfgenoegzaamheid al veel te lang om nog te luisteren naar oude, nieuwe dingen die nochtans de enige bron zijn van wat zelfkennis. We leven met een maatschappelijk oordeel, maar niet met een eigen oordeel en dat maatschappelijk oordeel is en blijft het boven alles verheven eigene. Maar... eens valt het doek en maken de clowns plaats voor een gedwongen leegte en eenzaamheid die we niet meer kunnen plaatsen. En... van de ene dag op de andere zitten we tot over onze oren in de problemen, slikken we antidepressiva en tranquillizers en dalen we af in een hel. Merkwaardig genoeg denken we dan dat we de enige probleemmensen zijn en doen we hard ons best om onze problemen te verbergen. De omgeving blijft er trouwens ook zo goed uitzien. al zegt de volksmond dat we verwonderd zouden opkijken als iedereen met een bordje op de borst zijn kwalen en problemen adverteerde. Als we dat nu eens echt deden, met z'n allen, dan zouden we wel wat bescheidener worden. En we zouden begrijpen dat we alles, onszelf inbegrepen, hopeloos verloederen met hemeltergende dwaasheden achter een masker van schijnheiligheid en sektarisme.

De clowns doen het niet meer zo goed. Velen doorlopen de psychiatrie, hollen van de ene dokter naar de andere en komen er dikwijls bekaaid vanaf, omdat ze nu eenmaal niet weten dat de psychiater voor hen geen psychohygiëne kan toepassen, dat de dokter niet voor hen gezond kan leven en dat de waarheid voor hen de waarheid niet kan beleven. Je hebt al lang begrepen dat ik niet degene ben, die nog meer clowns op de mensen loslaat. Mij gaat het om een oplossing en uit ervaring weet ik dat die er niet is, tenzij we, met een intellect zo scherp als een scheermes, alles van vooraf aan opnieuw bekijken en, vooraleer om het even welke vraag te stellen, aan zelfonderzoek doen om op basis van een juiste zelfbeleving, de samenhang van de dingen te ontdekken en ons opnieuw te oriënteren.

In mijn onderzoek kwam ik tot een zelfbeeld (zie vorige les) dat een universele waarheid openbaart en dat, met daarop gebaseerde oefeningen, de ene oplossing voor alle problemen aangeeft. Deze cursus heeft geen andere bedoeling dan dat zo wetenschappelijk en geargumenteerd mogelijk met iedereen te delen en... een hand te reiken aan wie het wil. Wat we nodig hebben is dit.