De beste levensoriëntatie is zelfkennis. De draad in deze lessen leidt daartoe. In de 1e les stond in vetjes gedrukt waar we fout gaan, de 2e les bracht het inzicht dat alles wat je denkt te zijn maar de hardware is van een wezenlijker werkelijkheid, de 3e les leverde het bewijs van innerlijke intelligenties die het ikje ver overtreffen en de 4e les zette dat alles op een rijtje en puurde er, samen met een diepgaand inzicht op ziek zijn, een compleet nieuw zelfbeeld uit. We kwamen tot de vaststelling dat de mens een drievoudigheid is, bestaande uit Siva, Shakti en Nara.

Op dat mensbeeld is Yoga gebaseerd: een integrale of DRIEVOUDIGE benadering die Trika (drievoudige) Yoga wordt genoemd.

Yoga behelst drie verschillende, maar beslist niet te scheiden benaderingen die, beginnend met het grofste facet van de mens, verband houden met Nara, Shakti en Siva, in die volgorde.

Die drie benaderingen vormen een drie-eenheid, zoals Siva-Shakti-Nara zelf, en putten trouwens hun kracht uit hun perfect samengaan in elke oefening. Aasanas, zonder voorwaarden waardoor Siva en Shakti erbij betrokken zijn, zijn de naam Yoga niet waardig. Yoga betekent "vereniging" en beoogt omwille van gezondheid en psychisch welzijn, niets minder dan het volmaakte samenspel van Bewustzijn (Siva) en de natuur (Nara), met Shakti als medium van bemiddeling en overdracht. Dat volmaakte samenspel IS gezondheid in al haar aspecten: een allround lichamelijk, mentaal. emotioneel, moreel, sociaal en spiritueel welzijn. Elke Yogaoefening HEELT pas als ze een samenspel is van HEEL DE MENS, waarin Shakti in haar oorspronkelijke intelligentie en functies wordt gevestigd en waarin Siva (het Zelf of Bewustzijn) een luister is die schittert als Prakaasha. Daarop volgt een vierde, alles overtreffende benadering die door haar eenvoud moeilijk wordt gevat.

Die nieuwe visie is de kracht en het geheim van Yoga!

De eerste benadering bestaat erin Nara zijn juiste plaats toe te kennen en er met middelen op zijn niveau uitstekend zorg voor te dragen. Om dat te realiseren is eerst het inzicht nodig en dan de ervaring dat de werkelijkheid bestaat uit BEWUSTZIJN (Siva of dat wat ervaart) en NATUUR (Nara: het lichaam, het denken en de omgeving zoals hij ze waarneemt), met SHAKTI er tussenin.

Dat betekent dat alles wat je denkt te zijn (Nara) tot de natuur behoort en overigens is samengesteld -ook de geest!- uit dezelfde stof als alle andere dingen, terwijl je in wezen iets bent (Siva) waar je geen weet van hebt. Het ontberen van die visie is het probleem, die visie realiseren de oplossing!

Nara OP ZIJN JUISTE PLAATS ZETTEN houdt dus in dat je hem stilaan leert ervaren zoals je alle andere dingen ervaart en hem in je bewustzijn dezelfde waardigheid toekent als alle andere dingen en andere dingen dezelfde waardigheid toekent als Nara. Meerdere lezers schreven me dat het verdraaid moeilijk is daar een ware beleving van te maken, maar ze hebben ongelijk! De moeilijkheid ligt enkel in een onderschatting van Yoga, in de scheiding die vele beoefenaars maken tussen de filosofie, de psychologie en de praktijk van Yoga en in de zelfgenoegzaamheid beschreven in de inleiding van deze les.

Alvorens een poging te wagen, moeten we begrijpen wat er fout is aan onze zelfbeleving. Aan de hand van de Westerse psychologie (Freud) toon ik in de volgende les aan dat een baby in een staat van eenheidsbeleving (SAMSRAYA) is en, via het Oedipuscomplex, langzaam neerdaalt in een hel van dualiteit en begoocheling. Ik zal in de Bhagavad Gietaa overigens aantonen dat het onnodig is in het verleden te graven zoals Freud, dat het Oedipuscomplex van seconde tot seconde in stand wordt gehouden en dat het enkel kan worden doorbroken in de actualiteit van het NU. Onthoud voorlopig dat Siva en Nara voortdurend worden verdonkeremaand door de vereenzelviging van Bewustzijn (Siva) met het lichaam en het denken (Nara), waardoor het denken (vanuit een lichaam of een beperkte visie) ten onrechte wordt ervaren als het zelf. Dat zelf. Freud beaamt dat, is de basis van alle angst, depressies, problemen enz.

Nu de praktijk. Is een juiste zelfbeleving moeilijk? In Berghouding alvast niet, want het ervaren DAT DE AARDE HET LICHAAM DRAAGT, is het toevertrouwen van het lichaam aan de natuur!!! Dat wordt echter pas duidelijk als alle knopen vanzelf doorgehakt zijn door het vrije vloeien van de adem, door een subtiel evenwicht waarin het lichaam zijn verticaal, zijn gemak en een niets uitdrukkende houding vindt. Het lukt door in die beleving geen weerstanden te bieden aan het vanzelf verdwijnen van je eeuwig bezig zijn, je concentratie, het eeuwig geroezemoes van je geest, je willen, je worden, je zoeken, je vergelijken, je zelfbeoordeling en je ikje, in een ONBETROKKEN toeschouwerschap (denk aan de twee treinen uit vorige les). Op dat ogenblik ben je PRAKAASHA, de luister van ervaren en is je lichaam een ervaring of een ding! Als je dan, die luister blijvend, je ogen opent, wordt NARA ervaren als een deel van de omgeving en sta je met grote EENVOUD "vóór de glorie van de kosmos". Dat heeft een onvoorstelbaar bevrijdend effect en eens gerealiseerd, zul je ook tijdens je Aasanas enz. en je gewone bezigheden de keuze hebben tussen je oude gevangenis en de onuitsprekelijke vrijheid.

Een doodangstig meisje begreep daar het eerste woord niet van. We gingen elk in een hoek van de kamer staan. Zij mocht wat steunen tegen de muur om de angst (een sociale fobie) voor het bekeken worden wat te milderen. Na een tijdje verdween de angst en kon ik met haar praten over de gedragenheid van Nara. Ik vroeg haar me voortdurend in de ogen te kijken en me inmiddels meteen te zeggen wat de kleur van mijn sokken, mijn haar, mijn hemd en mijn broek was en zich tenslotte zonder meer rustvol bewust te zijn van mijn hele gestalte, de achtergrond, de kamer... "Dit zien", vroeg ik haar, "doe je het, of BEN je het?" "Ik doe het", zei ze. "O ja? Heb je er dan een greep op? Kun je het door ontspanning loslaten, verminderen of vermeerderen?" vroeg ik. "He, neen", zei ze en voelde zich voor het eerst in zo'n situatie compleet zonder angst. We beoefenden dat een uur lang en ik heb zelden iemand zo gelukkig gezien...

Die oefening is natuurlijk geen "spielerei".

De bevrijding komt maar als de oefening een overgave is en een zekere tederheid inhoudt, geweldloos en waarachtig. Ze is alvast geen concentratie en geen discipline, maar een herkenning van de eenvoud en Zien (Siva). Die eenvoud is er als alle onechtheid wordt afgelegd en als alle spinnenwebben worden verwijderd, die het feit van Zien versluieren. In Yogakompas (blz. 101) lees je: "De Yogateksten benadrukken de eenvoud waarmee je vóór de glorie van de Siva (wit) met een oneindig gedifferentieerde Shakti kosmos moet staan. Die eenvoud is geen eigenschap, maar een FEIT: het is niet iets wat je moet worden, MAAR WAT JE BENT. Je moet je dus niet inspannen om nederig (eenvoudig) te zijn. ALS JE IETS ANDERS BENT. IS HET SCHIJN!"

Die eenvoud wordt beschreven in de Yoga Soetra (Yogakompas, blz. 138, nr. 30):

Ahimsaa, Satya, Asteya, Brahmacharya en Aparigraha. Ahimsaa is een geweldloos Zien (Siva) dat de omgeving niet ervaart als dingen of objecten die men kan "gebruiken", manipuleren of platwalsen, maar als iets wat Nara gelijk is. Satya is waarheidszin, waarin je alles benadert met een frisse, nieuwe blik, zonder projecties, oordelen en vergelijken en met geen andere bedoeling dan Nara en zijn omgeving te zien als een geheel, in zijn eigen status. Asteya is niet-stelen of het niet exploiteren, onderdrukken of onderwerpen van dat geheel.

Brahmacharya is een Zien zonder de uit dualiteit geboren lust om alles te veroveren en te onderwerpen. Aparigaha is een bewustzijn zonder verwerpen en behouden. Dat alles is de ene bedoelde EENVOUD. Al het andere is schijn en zelfbedrog. En, weet je wel: eenvoud, Siva (Jij) is het!

Die blik is het geheim. Een tedere eenvoud doet het, al het andere is een bron van conflict en angst. Hoe ver we van onze wezenlijke eenvoud verwijderd zijn, moet je echt eens nalezen in de Bhagavad Gietaa (XVI 7 en volgende). De weerstanden tegen eenvoud zijn groot, omdat we met iets anders werden opgevoed en omdat het de natuur van het ego is niets prijs te geven van zichzelf, ook al openbaart zich daardoor een luister en een geluk zonder grenzen. Die eenvoud is de ongekende, zalige eenzaamheid waar we nu voortdurend van weglopen en die ons, met Shakti als bemiddelaar in de vorm van depressie en angst, duizend signalen geeft om ze toch te zijn ( zie inleiding Bhagavad Gietaa). Als je dat begrijpt en beoefent, ligt de weg open en komt er een ware doorbraak.

Nara houdt er niet van niet te worden ervaren zoals hij is. Zodra "Mister So and so" (Sivananda, Song of 18 'ities) of het schizofrene zelfbeeld wordt afgelegd, reageert hij daar bijzonder dankbaar op. Een schizofreen zelfbeeld dat Siva en Nara verdonkeremaant is de oorzaak van onze kwalen. Vasishta zei: "Als de geest zijn bron (Siva) verlaat, doolt de Praana in het lichaam rond als een dier gewond door een pijl." Daarmee loopt alles mis, met het gevolg dat zowat alle Naras in deze tijd erg toegetakeld zijn.

Zorgdragen voor Nara doe je met zuiveringsoefeningen (daar komen we op terug), Zonnegroet, Aasanas, ontspanning, vrij ademen, gezonde voeding enz. Dokters weten het: we zitten teveel, we bewegen te weinig, we eten teveel (dierlijke vetten en eiwitten, suiker...). we roken enz. In 's hemelsnaam, doe daar wat aan! Volg alle wenken en haal op tijd en stond een frisse neus.

Eens je Berghouding vat, kun je leren wandelen met het gevoel dat Nara wordt gedragen door de aarde en zoals alle andere dingen tot de natuur behoort. Jij (Siva) voelt je daar wijds door. Dat geeft een nieuw gemoed en niets gaat daar boven.

Heb je de tekening en de beschrijving in de Gietaa van buiten geleerd? Dan is dit het ogenblik om de Zonnegroet in je oefenschema op te nemen, vóór de Aasanas en gevolgd door enkele minuten ontspanning.

De houdingen die op de tekening omcirkeld zijn, herinneren je aan de gedragenheid van Nara. Over het effect van Zonnegroet kan een boek worden geschreven: er is geen cel, geen orgaan en geen systeem in het lichaam dat er niet wordt door bekrachtigd!

Op blz. 92, 93 en 94 van Yogakompas kun je heel wat lezen over Aasanas. Ook de onderschriften bij de fotoreeks in de Bhagavad Gietaa moet je geregeld nalezen en... toepassen.

De gedragenheid van Nara, een ONBETROKKEN toeschouwerschap (Siva), vrij ademen, ontspannen onbeweeglijkheid enz. zijn de beste vuistregels. Wat je in die omstandigheden doet is volmaakt en wordt helemaal vanzelf steeds volmaakter.

Het effect van Aasanas is fantastisch en is maar te verklaren op het niveau van Shakti.

De basis van alle ontspanningsmethodes bestaat uit het toevertrouwen van Nara (lichaam van denken) aan de natuur, door gedragenheid en door de bovengenoemde eenvoud. Die eenvoud is Shroeti (de basistoon) achter alle oefeningen (ervaringen).

Later bestuderen we Praanaayaama (ademhalingsoefeningen), maar inmiddels is het vrijmaken van de adem een zegen voor Nara.