Je bent een drie-eenheid en daarop speelt een drievoudige Yogabenadering in. Dat was het thema van de voorgaande lessen.

Talrijke lezers reageerden enthousiast. Een van hen schrijft: "Ik voelde me diep geraakt toen ik in de Berghouding even ervaarde wie en wat ik ben. De 'EENVOUD' die u beschreef was een openbaring. Vooral het observeren van de adem met SOHAM werd na enkele dagen een ongekende rust. Een topervaring!" Diezelfde juichtoon was er vanzelfsprekend niet bij iedereen. Vooral angstige en depressieve mensen die met hun problemen in de oefening gaan, hebben -precies daarom!- niet altijd de beste ervaringen. Ze fixeren hun oude zelfbeeld en missen wel eens de lust om te oefenen. Dat is een begrijpelijke ervaring. En ze is zelfs erg zinvol, omdat ze vragen oproept en omdat ze de impuls in zich bevat om uiteindelijk naar de kern van het probleem te gaan.

De kern van ieders probleem is het feit dat de mens, naast zijn drie-eenheid, opgezadeld zit met een onecht, zeg maar schizofreen zelfbeeld dat Siva en Nara verdonkeremaant en dat aldus een ware zelfbeleving in de weg staat. Het opzet van deze les bestaat er dan ook in dat onechte zelfbeeld, dat een kluwen van conditionering is, helemaal te ontwarren, in de overtuiging dat alleen die benadering niet enkel de kern van het probleem, maar ook de oplossing openbaart. Deze les is dan ook niet alleen bedoeld voor mensen met psychische problemen, maar ook voor mensen die al begrepen hebben dat ze niet zijn wat ze zijn.

Angstige en depressieve mensen zijn in zekere zin bevoorrecht, omdat spoedig blijkt dat angst, depressie enz. een zin hebben en niets anders zijn dan een door Shakti vertolkte schreeuw van Siva (Zelf) om als zodanig te worden herkend. Het beluisteren van angst en depressie is een onverwachte maar zekere oplossing. Een goede reden om er van nu af aan anders tegen aan te kijken.

Vele lezers maken een vergissing. Opgezadeld met de hardnekkige waanidee dat de dokter en de psychiater altijd alles voor hen klaren, denken ze dat het de Yogaleraar is die het probleem moet begrijpen, oplossingen moet aangeven en oefeningen moet aanreiken. Maar niets is minder waar. Dat soort afhankelijkheid doodt alle zoeken en alle vernieuwing! De leraar kan slechts een medium zijn. Het is de lezer ZELF die, zichzelf beluisterend en oefenend, de kern van het probleem en de oplossing -ZIJN oplossing!- moet ontdekken. En, al lijkt het een tegenspraak, toch is de oplossing die wordt ingegeven door het onechte, schizofrene facet van de mens nooit een echte oplossing! De oplossing van Napoleon (een schizofreen die denkt dat hij Napoleon is en tevens mijn favoriete naam voor het schizofrene zelfbeeld) is een oplossing á la Napoleon, die vanzelfsprekend niet werkt. Yoga vereist een luisteren naar zichzelf, dat voorbij alle zelfvervreemding gaat, zo ONBETROKKEN (denk aan het voorbeeld van de treinen) en zo RECEPTIEF dat alle spinnenwebben in de geest, vanuit een diepe EENVOUD en AANVAARDING, worden ervaren als louter ERVARINGEN, zonder verzet, zonder vergelijken en zonder conflict. Dat luisteren IS de oplossing. Iemand die wil meeluisteren, die begrijpend, meevoelend en accepterend een louter klankbord wil zijn en die, enkel verduidelijking vragend, het luisteren verinnerlijkt, is een Goeroe.

Laten we het oude schizofrene zelfbeeld bekijken en beluisteren van vooraf aan. Hoe het begon ?

Een baby is Siva-Shakti-Nara en wordt geboren in een staat van smetteloos Zelfbewustzijn of Sivaschap. Hij ervaart Nara en zijn omgeving IN en ALS zichzelf. Freud bevestigt dat met de stelling dat een kind oorspronkelijk geen onderscheid maakt tussen het ICH en NIET-ICH of tussen zichzelf en zijn omgeving. Hij refereert aan Romain Rolland, die onder meer het leven van Ramakrishna beschreef: "Dat moet zoiets als een 'oceanische staat (état)' zijn, die de oorzaak kan zijn van het religieus gevoel, waarin ook alle grenzen tussen het ik en de wereld uitgewist zijn." Jung noemde dat het "Zelf", een onveranderlijke, universele werkelijkheid. Einstein schreef: "Het onderscheid tussen het ik, de anderen en de wereld is een optische vertekening van de werkelijkheid."

Zeldzame mensen -denk aan de bekende Aananda Mayi Maa, Sivabaalyogi enz.-verlieten die oorspronkelijke staat van Zelfbewustzijn (Siva) nooit en draaien zonder ik sociaal perfect mee. In alle andere mensen ontstaat er, in een bepaalde fase van hun ontwikkeling een ik of een vereenzelviging van Bewustzijn (Siva, Zelf) met het lichaam en het denken. Het ik versluiert de Werkelijkheid (Siva, Zelf) en is overigens de basis van een steeds toenemende zelfvervreemding of "Werkelijkheidsreductie" (Prof. De Batselier) en van de kloof tussen het ik en de omgeving. Het ik is een PRIMAIRE ONWETENHEID (avidyaa) en, aldus Vasishta, de basis van alle PRIMAIRE (gewone en essentiële) kwalen. Freud bevestigt dit: "Het ich is de plaats waar angst ontstaat."

Het ontstaan van het ik wordt in zowat alle religieuze schriften de ZONDEVAL genoemd, waarmee de mens zijn Oorspronkelijkheid verliest. We noemen het ook de erfzonde, niet omdat we ze erven bij de geboorte, maar omdat het de ouders zijn die hun kind ermee opzadelen.

Aananda Mayi Maa: "Mijn Bewustzijn vereenzelvigde zich nooit met dit tijdelijk lichaam. Vooraleer ik op deze aarde kwam, was ik hetzelfde. Ik werd een jonge vrouw, maar bleef hetzelfde. Toen de familie waarin ik werd geboren schikkingen trof om dit lichaam uit te huwelijken, was ik hetzelfde. Hier, vóór u, ben ik hetzelfde. Zelfs later, als de dans van de schepping rondom mij verandert in de hall van de Eeuwigheid, zal ik hetzelfde zijn."

Een mens draagt in zijn onderbewustzijn zijn hele geschiedenis mee. De dood is een tijd van vergeten en van loutering, waardoor de herinneringen van een heel leven diep verzinken in het onderbewustzijn als SAMSKAARAS (indrukken) en VAASANAS (latente begeerten). Zodra alles vergeten en gelouterd is, ontstaat de begeerte om te ERVAREN, een begeerte die de Vedas zelfs aan de Schepper toeschrijven als motief van de schepping, waaruit ik begrijp dat Siva-Shakti de begeerte om te ervaren IS.

"Zich houdend aan de regels van de drie en begeerten begerend, bereiken zij de staat van komen en gaan," is de verklaring van de Bhagavad Gietaa waarom iemand wordt geboren. Intuïtief begrijp ik daaruit dat de mens geboren wordt vanuit een algemene, niet specifieke begeerte om te ERVAREN.

"De drie" slaat op de Goenas, altijd wisselende eigenschappen van de natuur die voor het Zelf (Siva) een eeuwig "spel van verandering" of een ERVARING is. De Gietaa bevestigt dit: "Gehechtheid aan de Goenas is de oorzaak van geboorte." De oorspronkelijke begeerte om te ervaren slaat op dat "spel van verandering" als geheel: "Een vervoeging van het werkwoord eten, zowel in de lijdende als in de bedrijvende zin." Door de ALGEMENE begeerte om te ervaren wordt dus een baby geboren, zonder ik.

In een eenheidsbeleving (SAMSRAYA) van de baby groeit er, door altijd weerkerende ervaringen, een herkenning van het hongergevoel (het werk van SAMAANA), huilen (het werk van PRAANA). Nara die wordt vastgepakt en een slabbetje omgebonden krijgt, een borst, de moeder, woordjes, verzadiging enz. Herhaling van allerlei dingen schept onderscheid. Na enkele weken worden, door een betere convergentie van de ogen, allerlei omtrekken en gestalten duidelijker ervaren, waarvan de belangrijkste (de moeder bij voorbeeld) zich stilaan aftekenen tegen een vage achtergrond. Na de moederborst, worden vooral gezichten vlugst herkend en onthaald op een herkennende glimlach. Rond de derde maand is het kindje in een bijzondere kijkperiode en is het een voelbaar minnespel van Bewustzijn (Siva, Zelf) en natuur (Nara en de omgeving, zoals hij ze ervaart), waarin alle dingen worden ervaren IN en ALS het Zelf.

Het ik komt pas opdagen wanneer de onderscheiden ervaringen conditioneringen worden. Sommige ervaringen worden trouwens langzaamaan ervaren als prettig en andere als onprettig. Onlustgevende ervaringen of de stilaan groeiende hang naar prettige ervaringen scheppen een besef van afhankelijkheid van omstandigheden. Die omstandigheden zijn, door huilen bij voorbeeld, niet altijd te beïnvloeden en worden als "uiterlijk" ervaren. Met dat onderscheid tussen Nara en zijn omgeving wordt de basis gelegd tot het ontstaan van het ikje. Indringende ervaringen of gewaarwordingen worden in de Bhagavad Gietaa (XIV 5-9) Goenas genoemd, die SPECIFIEKE begeerten scheppen en de "onvernietigbare Belichaamde" (Siva, Zelf) aan het lichaam binden. De Goenas zijn met andere woorden de oorzaak van de vereenzelviging van Bewustzijn met het lichaam en het denken, door het feit dat ze een specifieke gehechtheid scheppen aan geluk en kennis (sattva), aan handeling (rajas) en aan onachtzaamheid, lusteloosheid en slaap (tamas). Daarmee ontstaat het ikje en, door de vereenzelviging van Bewustzijn met het lichaam, de kloof tussen het ik en de omgeving. "De moederborst," aldus Freud, "is het eerste OBJECT (uiterlijkheid), omdat ze eerst na heftig huilen ter beschikking komt." Stilaan worden afwezigheden van de moeder, ondanks heftig schreien, ervaren als een bedreiging van GEBORGENHEID, waarmee het kind afdaalt in een hel van dualiteit en de basis legt van al zijn latere kwalen: geborgenheid wordt het fundamenteel motief van het ik, terwijl de wezenlijke ONGEBORGENHEID van het op niets slaande ik de alomtegenwoordige afkeer en angst schept voor ALLEENZIJN en EENZAAMHEID. Dat feit maakt het ik tot een voortdurend vechten voor zijn voortbestaan, een vechten dat de mens eeuwig doet weglopen van zichzelf met een onstelpbare hang naar buiten zichzelf gelegen zekerheden. Daarmee wordt de zalige oorspronkelijke Zelfbeleving van seconde tot seconde verknald! Lees er de Inleiding van de Bhagavad Gietaa op na.