In de vorige les werd beschreven hoe een kind, door het ontstaan van het ik, zijn oorspronkelijke eenheidsbeleving verliest en in een tiental stappen neerdaalt in dualiteit, zelfvervreemding, bewustzijnsvernauwing en onwerkelijkheid. Elke lezer met wat echt toeschouwerschap heeft zich daarin herkend. Hij heeft begrepen dat alles wat hij denkt te zijn een groteske illusie (MAAYAA) is. Hij doorziet zijn problemen en, in het besef dat het EENZAME IK het FUNDAMENTEEL PROBLEEM is achter ALLE problemen, begint voor hem een ware oplossing te dagen. Hij voelt de nood om te zijn wat hij echt is. Hij verlangt naar waarheid, want geen zinnig mens wil met zoveel zelfvervreemding, bewustzijnsvernauwing en onwerkelijkheid leven. Hij wil gelukkig en echt zijn, zelfs al is het realiteitsprincipe of het begrip "normaal zijn" voor hem helemaal geen drempel, zelfs al heeft hij geen problemen die door zijn omgeving of zijn dokter pathologisch worden genoemd en zelfs al zit hij goed in de genadeloze race naar succes, rijkdom en macht. Zelfs de meest gemotiveerde machtswellusteling moet vandaag of morgen stilstaan bij zichzelf, met een ervaring die Paul Watzlavick, auteur van "Geluk is ook niet alles" (Van Loghum Slaterus), beschreef als volgt: "Wat ik in mijn leven en in dat van mijn zogeheten patiënten, steeds weer vaststel, is een gevoel van geluk zolang we een doel najagen. Als we dat doel hebben bereikt, blijkt het lang niet zo leuk te zijn als we ons hadden voorgesteld. Dan volgt de kater, de depressie, of als we nog vitaler (schizofrener) zijn, meteen de nieuwe reis naar een volgend en nog groter doel... Dat een heleboel succesrijke mensen absoluut niet gelukkig zijn, blijkt ook uit een interessant fenomeen dat de laatste tijd veel publiciteit krijgt in Amerika, het IMPOSTERFENOMEEN oftewel het BEDRIEGERSCOMPLEX, waarbij geslaagde en succesvolle mensen ervan overtuigd zijn dat hun succes een vergissing is, dat ze niet hebben verdiend, en dat ze op ieder moment door de mand kunnen vallen en ontmaskerd worden als de flater die ze in wezen denken te zijn." Het is duidelijk, de bewuste of onbewuste HOOFDVRAAG van alle mensen is: "Hoe kan ik in 's hemels naam echt gelukkig zijn?"

De vorige les gaf die vraag meer diepgang: "HOE KAN IK ALLE ZELFVERVREEMDING DOORBREKEN EN 'DE OCEANISCHE' STAAT REALISEREN DIE IK IN WEZEN BEN?" Dat is dé hoofdvraag van Yoga!

Freuds antwoord op het Oedipuscomplex is de psychoanalyse. Die benadering ontstond nadat Breuer en Freud bemerkt hadden dat het in hypnose opnieuw bewust beleven van pijnlijke herinneringen, genezend werkte. Freud probeerde een zelfde gunstig resultaat te bekomen zonder hypnose. Hij liet zijn patiënten invallen vertellen, zoals die hen voor de geest kwamen, ongeacht of ze meteen belangrijk of onbelangrijk leken.

Hij beluisterde het verhaal van hun dromen en de daarmee geassocieerde invallen. Dat alles had de bedoeling verborgen geestelijke verwikkelingen op te sporen die, vanuit het onderbewuste, ziekmakend werkten.

Het probleem daarbij is dat er in elke mens een censor is, die bepaalde herinneringen censureert. De censor wordt in de psychoanalyse onder meer overwonnen door overdracht, ingevolge het vanzelf tot stand komen van een gevoelsbinding van de patiënt ten overstaan van de psychoanalyticus. Op basis van die methode ontwikkelde Freud zijn theorie, die ervan uitging dat voorstellingen van pijnlijke aard uit het bewuste denken worden verdrongen en in het onbewuste blijven voortbestaan. Die voorstellingen uiten zich in de droom in de vorm van vergissingen. spreekfouten, schrijffouten en... problemen en kwalen. Zo verdiepte Freud het Oedipuscomplex en de psychoanalyse.

Toen zijn dochter, Anna Freud, psychologie ging studeren, zei hij haar: "Elk zinnig en open gesprek tussen twee mensen is psychoanalyse. Dat zou het hele leven door moeten gaan." Dat is een wenk voor psychohygiëne!

Freuds diagnose, het Oedipuscomplex, is veel genialer dan zijn antwoord. Zijn inzichten zijn grotendeels een echo van wat Yoga duizenden jaren geleden ontdekte, met dat verschil dat Freuds benadering enkel oppervlakkige problemen oplost en geen antwoord geeft op de hoofdvraag.

Volgens Yoga is het Oedipuscomplex, vanaf het ontstaan van het ik, een voortdurend gebeuren, een IK-SYNDROOM dat kort, maar zeer precies beschreven wordt in de Bhagavad Gietaa, II 62 en 63. Yoga geeft een actuele en veel diepere betekenis aan Freuds begrippen (zie vorige les) en is van oordeel dat het als absoluut syndroom HIER en NU kan en moet worden doorbroken, zonder te graven in het verleden en met de methodes die ten voeten uit beschreven staan in de Bhagavad Gietaa, de Yoga Soetra enz.

Sedert Freud groeit de Westerse psychologie enigszins naar Yoga toe, levert er harde bewijzen van en ontleent er, zonder bronvermelding, allerlei methodes aan. Alexander verkortte Freuds methode. Sommige psychologen, met Karen Horney op kop.hechten veel minder belang aan de kinderjaren en leggen veel meer de nadruk op de actualiteit van het probleem. Rogers opteert voor empathie (zonder oordeel in iemands vel kruipen) of de niet-directieve, client-centered benadering... En zo groeit de psychologie inderdaad langzaam naar Yoga toe en komt er wellicht een tijd waarin de Yogaschriften zullen worden erkend als het sluitstuk van de psychologie en, wie weet, van alle wetenschap.

De Westerse psychologie maakt nochtans een blunder van formaat: ze beschouwt het Oedipuscomplex als iets normaals en verheft het tot norm, terwijl het van begin tot einde (herlees de tien stappen!) een syndroom of een complex is van grotendeels van buitenaf ontstane problemen, met het ik als basis. Die visie belet haar naar de kern van de zaak te gaan en verklaart waarom haar intenties niet verder reiken dan het inpassen van de patiënt in het ziekmakend(!) begrip "normaal zijn" (ziekmakend omdat men hard op de tenen loopt om iets te zijn wat men nooit is of kan zijn). Die visie verklaart ook waarom geen enkele psycholoog, op een paar uitzonderingen na, me een echt antwoord kan geven op de vraag wat psychohygiëne is. Een hobby, bezig zijn, relaties aanknopen enz. zijn verdomd geen echte antwoorden! Psychohygiëne is een modewoord zonder veel inhoud, wat de Westerse psychologie betreft. Van de kleuterklas tot de universiteit leren we alles, behalve psychohygiëne. En al is het Oedipuscomplex nog zo relevant, toch is er geen moeder die geleerd heeft hoe ze een kind moet opvoeden. Uit "Games People play" van Berne, "I am OK, You're OK" van dezelfde auteur, de werken van Carl Rogers, "Impasse" van prof. De Batselier, "Is Plato schizofreen ?" van Karel Ringoet enz. kun je zeer veel leren natuurlijk. Vooral De Batselier gaat naar de kern van de zaak, maar zijn lyrische oplossingen hebben niet de diepgang van Yoga. Merkwaardig is dat de Westerse psychologie eenzaamheid als pathologisch ziet, terwijl existentiële eenzaamheid (lees de inleiding van de Bhagavad Gietaa) in wezen psychohygiëne is. In de Westerse literatuur vind je C. Moustakas als een van de weinigen die het positieve van het beleven van eenzaamheid hebben ontdekt.

Moustakas is onder meer auteur van "Eenzaamheid", Baarn, Ambo. Maar alles samen laat de Westerse psychologie ons toch heel erg in de kou staan met onze vraag wat we moeten doen om morgen niet te behoren tot die honderdduizenden psychisch zieke mensen: "In elk land van de beschaafde (?) wereld zijn er honderdduizenden mensen die in diep ongelukkige en verlammende of reeds verlamde bewustzijnstoestanden afglijden. Als we hun gedrag niet meer kunnen uitstaan, leveren we ze over aan een psychiatrische dienst", (psychiater R.D. Laing). Zelfs religie, in wezen dé oplossing van het Oedipuscomplex, is geen oplossing, omdat het religieus establishment evengoed het onechte zelfbeeld van de mens als norm beschouwt en omdat het religie daarmee tot een karikatuur maakt. Freud noemde die karikatuur een massaneurose, vanuit een praktijk waarin hij geconfronteerd werd met vele slachtoffers ervan.

Ik sta zonder meer perplex van al die onmacht die de wereld voor velen onbewoonbaar maakt, omdat het glashelder verhaal van Freud en de Bhagavad Gietaa een voor de hand liggende oplossing inhouden: het beschouwen van alle zo doorzichtige zelfvervreemding als een ABNORMALITEIT, ontstaan uit het ik, dat enkel een vereenzelviging is van Bewustzijn (Zelf, Siva) met het lichaam en het denken en dat, aldus Freud en de Yogaschriften, de basis is van alle angst.

Met Antonin Artaud, begin ik ernstig te twijfelen -ze lazen toch ook "Impasse" van prof. De Batselier!- of de gezags- en cultuurdragers wel een oplossing onder ogen willen zien: "De dingen gaan slecht, omdat het voor de zieke gewetens van nu van vitaal belang is om niet van hun ziekte verlost te worden. Daarom vond die zieke samenleving de psychiater uit om zichzelf te verdedigen tegen het verontrustend diepborende onderzoek van bepaalde zieners." Echte Zieners, de echte Jezus inbegrepen, worden door het establishment als psychoten versleten, omdat hun boodschap haaks staat op alles wat het establishment voorhoudt (onderwijs, media enz.), doet en is, omdat ze een gevaar zijn voor de grootste aller sekten, een zieke maatschappij waarin alle goedgelovige burgers nog menen te moeten aarden, en omdat het tegen-alle-beter-weten-in-behoudsgezinde establishment vreest dat zijn zogeheten waarden (?), zijn fundamenten, zullen begeven en dat het maatschappelijk bouwsel, de grote maatschappelijke egotrip, zal instorten als een kaartenhuisje. Dat is een onvoorstelbare dwaasheid. een maatschappelijk ik-syndroom, dat in een eindeloos aantal stappen de wereld ten gronde richt. De vrees voor een vernieuwing is compleet ongegrond, omdat alleen de waarheid heelt en zegeviert. Het staat geschreven boven de Indiaase Ambassade: "Satyam eva jayate. De Waarheid zegeviert." Inmiddels staan diepborende zoekers als verketterde psychoten in de marge, waar ze zich trouwens oneindig veel beter voelen, kijkend naar de maatschappelijke waanzin die zelfvervreemding tot norm PROMOVEERT, zolang de wetenschap, met Fritjof Capra voorop, het masker niet kan afrukken. De wetenschap is goed op weg (zie vorige les ).