DE LAATSTE DAGEN

Tijdens een avondsatsang in 1963 nodigde Sivananda alle geïnteresseerden uit om Sannyas te nemen op de volgende Sivaraatridag : "Wie weet wat er volgende Sivaraatri gebeurt", zei hij. Een discipel protesteerde en zei dat Swamiji niet op zo'n manier moest spreken. Maar Sivananda antwoordde: "Zwijg stil. Je weet er niets van."

In april 1963 begon Sivananda veel ernstiger te worden met mensen en dingen. Hij begon b.v. de Ashram-administratie allerlei besparingen op te leggen. Hij ging daarbij zo drastisch te werk dat de schulden van de Ashram binnen een maand fel daalden. Maar hij trad met zoveel humor op dat niemand er diepere drijfveren achter zocht.

De waarheid was dat Sivananda zijn afscheid voorbereidde. In mei en juni vroeg hij verscheidene malen de kalender. Hij bestudeerde vooral de maand juli. Hij stelde een voorspoedige datum vast voor zijn eigen Mahaasamaadhi (overlijden).

Vanaf mei 1963 begon hij dagelijks bandopnamen te maken. Hij las voor met kracht en inspiratie uit zijn boeken en pamfletten. Hij wilde zijn medemensen dienen, zelfs na zijn overlijden. In deze periode stuurde Sivananda ook een enorme massa literatuur naar een groot aantal dagbladen en tijdschriften.

Op 21 juni 1963 kwam Sivananda de laatste maal naar het kantoor in de Diamond Jubilee Hall. Toen hij buiten kwam keek hij overal rond.

Hij bekeek ook de discipelen die hem volgden en zei met zijn gewone humor: "De Viman (wagen uit de hemel) zal nu spoedig komen uit Brahmaloka (hemel). Wie komt er allemaal mee ?"

In zijn Koetir kreeg Sivananda pijn in het heupgewricht. Hij kon de avondsatsang niet bijwonen. Er werd een diathermie toegepast en hij kreeg een geneesmiddel.

Ook de dag nadien kon Sivananda niet naar zijn kantoor gaan. Hij hield zich in zijn Koetir zelf bezig met zijn briefwisseling, het versturen van kosteloze zendingen boeken en allerlei andere werkjes. 's Avonds werd de pijn erger.

De volgende morgen kwam Swamiji naar de veranda van zijn Koetir om de post door te nemen en bandopnamen te maken. Ook dicteerde hij een tijd. Gedurende vele jaren had hij dagelijks op vaste uren geschreven, om zijn rijke ervaringen en sublieme gedachten met de wereld te delen. Twee maand voor zijn overlijden kon hij echter niet meer schrijven en begon hij te dicteren.

Sivananda trok zich die dag vroeg terug. De pijn werd erger en hij werd onderzocht door Dr. O.P. Kapoer.

Een van de volgende dagen. Sivananda begon ondanks zijn ziekte zoals gewoonlijk te dicteren. Maar na enkele zinnen zei hij: "Het geluk komt als het individu versmelt in God." Er verstreken minuten. De discipel wachtte, maar Swamiji zei niets meer. De discipel vroeg om verder te gaan met dicteren. Sivananda antwoordde echter in het Tamil : "Poroem. Genoeg."

Op 23 juni om middernacht wilde Sivananda naar het toilet gaan, maar hij stelde vast dat een van zijn benen verlamd was. Ondanks die handicap kwam hij de volgende dag. 24 juni toch nog naar buiten op de veranda. Hij had een hoge bloeddruk en kon met moeite spreken. Ondanks dat probeerde hij nog een bandopname te maken.. Een reeds enige tijd geplande ceremonie werd dan opgedragen in zijn aanwezigheid: het ceremonieel voor de eerste maal voeden van een baby met rijst. Sivananda zegende de baby.

Na de ceremonie presenteerde de directeur van de Ashramdrukkerij het eerste exemplaar van de herdruk van "Kundalini Yoga". Sivananda nam zijn boek in handen en knuffelde het als een baby, met veel waardering voor het verzorgde werk. Maar toen hij de bladzijden omsloeg konden de discipelen zien dat zijn hand beefde.

Tijdens het middagmaal kon Sivananda niets opnemen met zijn linkerhand. Evenmin kon hij zijn handen vouwen na het eten om zoals gebruikelijk "Moeder Ganges" te groeten.

Op 25 juni werd hij onderzocht door dokters van Dehra Doen en Lucknow. Hij probeerde te spreken, maar zijn articulatie was onduidelijk.

Een dokter zei: "Swamiji, maak u geen zorgen over iets. Denk aan niets." Swamiji antwoordde: "O, hoe is dat mogelijk ? Ik moet aan vele dingen denken. Ik moet zorgen voor vele mensen." Dit was slechts één facet van Swamiji's buitengewone persoonlijkheid. Het andere facet, het transcendentale bewustzijn dat hij was verschilde volledig.

Zo merkte hij eens op : "Ik kan niet denken", en verwees op die manier naar het stadium dat hij had bereikt, waar gedachten niet reiken en de geest niet meer bestaat.

Hij gaf zich met hart en ziel aan zijn werk. Maar daarna zei hij : "Naaham na toem daftar goem. Er is geen ik en geen jij, het kantoor is gesloten."

Rond de middag kwam Col. M.S. Rao aan uit Delhi. Col. Rao was op dat ogenblik de persoonlijke geneesheer van de President van India.

"Hoe gaat het, Swamiji ?" vroeg hij, waarop Sivananda antwoordde: "Ik ben volmaakt in orde." Dit was kenschetsend voor de Meester.

Als iemand informeerde naar zijn gezondheid, zei hij altijd: "Opperbest!" "Hoe kon het anders voor iemand die altijd in ononderbroken communie was met de Heer?" schrijft Ananthanarayanan. Diezelfde avond echter kon hij moeilijk slikken. Hij kon zelfs de tabletten van de dokter niet innemen. Ze moesten worden verpulverd en vermengd met honing.

6 juli 1963, Goeroe Poernima. Niemand werd toegelaten in Sivananda's Koetir. De Ashrambewoners en bezoekers vierden de plechtigheid alleen. 's Namiddags hielp een discipel Swamiji in bed en vroeg of hij iets wenste. "Niets", antwoordde de Meester en na een tijdje reciteerde hij de volgende regels uit de Brahma Soetras van Bhagavan Vyasa en de Yoga Darshana van Maharshi Patanjali:

"Tattoe samanvayat (Brahma Soetras. l. 1.4).

Tasya vachakah pranavah (Yoga Darshana. 1.27).

Sa toe dierghakala-nairantarya satkarasevito dridhabhoemih (Yoga Darshana. 1.14)."

Kon iemand een betere Oepadesh (lering) geven op deze voorspoedige Goeroe Poernima dan deze beweringen uit de Schriften ? Met deze drie Soetras (aforismen) leerde Sivananda dat Brahman (het Absolute) het doel is en dat men om het doel te bereiken OM moet herhalen en Saadhanaa beoefenen gedurende een lange tijd met geloof en toewijding.

Vanaf die dag begon de toestand van de Meester te verbeteren. Opnieuw lieten de Ashram-autoriteiten bezoekers toe in zijn Koetir. Op 8 juli werd Swamiji naar de veranda gereden en op zijn verzoek werden de deuren van de veranda naar de rivier open gezet, zodat hij naar hartelust kon genieten van de schoonheid van de Ganges. Voor Sivananda was Ganges Darshan (de Ganges zien) een spiritueel feest.

Terwijl Swamiji op die manier naar de Ganges staarde, kwam een groep discipelen rond hem zitten. Ze wensten na te gaan hoe goed de Meester zijn ledematen kon gebruiken. Ze brachten zijn bril. pen en papier. Sivananda schreef duidelijk leesbaar: "Serve, love. meditate, realize. Dien. bemin, mediteer, realiseer." Het blad papier waarop Goeroedev deze onsterfelijke woorden schreef is in het bezit van Dr. Adhvaryoo van Virnagar, Goejarat. Sivananda zag er nu verschrikkelijk uit. Eén van zijn ogen was gesloten, zijn mond was verwrongen, hij kon niet goed spreken, een van zijn benen was verlamd. Dagen lang moest hij op hetzelfde bed liggen. Toch hoorde niemand hem ooit klagen. Integendeel, hij maakte grapjes en bracht zijn oppasser aan het lachen. Swamiji's innerlijke vreugde manifesteerde zich in alles wat hij zei en deed. Nooit zag iemand een uitdrukking van pijn op zijn gezicht. Zijn aangename manieren en natuurlijke vriendelijkheid veranderden niet tijdens zijn ziekte. Al wie hem bezocht tijdens zijn laatste dagen voelde dezelfde onweerstaanbare liefde.

Op zekere dag riep de zieke Sivananda uit: "O. Saravanabhava-zalf valt van boven. Neem allen een tube (Saravanabhava: God)."

Op zekere avond speelde er een radio in de buurt. Een bekend muzikant gaf een recital. Swamiji lag in bed met de ogen gesloten. Zijn discipelen dachten dat hij sliep. Maar tot hun grote vreugde opende hij de ogen bij het einde van het recital en zei: "Schrijf naar de artiest dat ik van zijn muziek genoot. Breng hem mijn dank over."

Een van de bezoeksters tijdens zijn ziekte was de Indiase minister van Gezondheid, Dr. Soeshila Nayyar. Swamiji gaf haar boeken en bood haar een ontbijt aan. Hij zong de Maha Mrityoenjaya Mantra voor haar gezondheid en welzijn en hield voor haar een prachtig sermoen over "Dien, bemin, geef, zuiver, mediteer, realiseer" en zegende haar.

Swamiji lag onbeweeglijk, de ogen gesloten. De dokter, Col. Rao, kwam. onderzocht Swamiji. testte zijn reacties en zei bij het verlaten van de kamer: "Swamiji is buiten bewustzijn." Maar onmiddellijk reageerde Swamiji : "Ik ben NOOIT buiten bewustzijn."

Op 10 juli drukte Swamiji de wens uit de Ganges te zien vanwaar hij lag. Het bed werd verplaatst zodat de Meester de heilige Tiertha (bedevaartplaats) kon zien, waar hij meer dan dertig jaar had geleefd en waarover hij een boek had geschreven (Mother Ganges).

Op 12 juli gaf Devaki Koetty hem pen en papier. De Meester schreef:

"Remember. Forget. Onthoud. Vergeet." Ze hield de onderlegger wat hoger, maar Swamiji duwde hem weg en zei: "Dat is voldoende. Onthoud dat je Devi (Gods beeld en gelijkenis) bent en vergeet Devaki Koetty."

Middernacht, 12-13 juli. Sivananda sliep niet, maar schreef het OM-teken met zijn vinger op zijn rechterdij. Dit was een gewoonte van hem. Meestal schreef hij echter het OM-teken met zijn duim op zijn wijsvinger. Om twee uur sliep hij in.

Op 13 juli kreeg hij buikloop en werkten zijn nieren overvloedig. De dokter gaf hem een elektrische massage, maar toen de dokter zijn gezicht wilde masseren zei Sivananda: "Genoeg. Genoeg", want wat kunnen dokters doen als het ogenblik gekomen is?

Door de overvloedige stoelgang en het vele urineren waren Swamiji's ingewanden leeg. Hij lag totaal ontspannen, zoals een kind, te trommelen op het bed met de vingers van zijn rechterhand. Of hij masseerde zachtjes zijn buik in grote cirkels. Hij had niets meer te doen: zijn taak was volbracht.

Op 14 juli kwam Col. Poeri Swamiji onderzoeken. Kort nadien kreeg Swamiji rillingen en koorts en ademmoeilijkheden. Hij nam drie lepels Horlicks en vroeg om drie uur in de namiddag om water. Hij vroeg uitdrukkelijk om Ganga Jal. Gangeswater. En Swamiji die anders zelfs met veel moeite maar een kleine hoeveelheid voedsel of drinken door zijn keel kreeg, dronk nu een half glas Gangeswater in één teug leeg, schijnbaar zonder moeilijkheden.

Het einde kwam plotseling. Om 11.15 uur die zondagavond legde Sivananda zijn sterfelijk omhulsel af. Swami Chidananda hield Goeroedevs hoofd in zijn handen en herhaalde: "OM, OM, OM..." Er was een lichte schok. De discipelen wisten dat Goeroedev overleden was. Onmiddellijk werden telefonisch en telegrafisch berichten verstuurd.

Terzelfder tijd werd Swamiji's lichaam in lotushouding geplaatst, met de handen in elkaar gestrengeld op de voeten. Op de veranda zongen discipelen zachtjes de Mahaa Mantra (Hare Raama Hare Raama Raama Raama Hare Hare. Hare Krishna Hare Krishna Krishna Krishna Hare Hare). Een voor een kwamen de Ashrambewoners buigen voor de Meester.

De volgende morgen ging het nieuws door de wereld. Ook wij lazen het hier in België in ons dagblad. Betuigingen van sympathie en rouwbeklag begonnen van overal toe te stromen. Heel Rishikesh kwam naar de Ashram afgezakt om de heilige te groeten, die de naam van hun stad wereldberoemd had gemaakt.

Een eerste ceremonieel bad werd gegeven aan Swamiji's lichaam, het werd in een nieuwe doek gewikkeld. Er werd een Tilak (rode vlek) gemaakt op zijn voorhoofd en er werden guirlandes rond zijn hals gehangen. De bezoekers stonden in een lange rij aan te schuiven.

Op woensdag 16 Juli was er een geweldige massa volk om het verplaatsen van Swamiji's lichaam bij te wonen. Om 10.30 uur werd het uit zijn Koetir gedragen onder het blazen van schelphoorns en het luiden van bellen. Op het ogenblik dat het door de deur gedragen werd hieven leraars en leerlingen van de Darshana Mahavidya. een zustervereniging, een Vedisch gezang aan. Langzaam en met grote zachtheid werd Swamiji's heilige vorm de trappen opgedragen naar de vlaggenplaats van de Ashram op de oever van de Ganges, oostwaarts. Aan de Rajbansi Ghat. daalden de dragers de trappen af naar de rivier toe en plaatsten Swamiji's lichaam op een klaarstaand bed op het platform van de Ghat (badplaats). Onder het zingen van Vedische Mantras werd het lichaam plechtig gebaad; eerst met verscheidende ingrediënten en dan met Gangeswater. Na deze Abhisheka (heilig bad) werd het in een draagstoel geplaatst, bedekt met bloemen. De discipelen hieven de draagstoel op hun schouders en de processie begaf zich op weg naar het gedeelte van de Ashram op de Vishvanaath Mandir-berg (Vishvanaath Mandir: tempel van de Ashram; Viswanath: Heer van het heelal). De plechtige klanken van de Mahaa Mantra Kiertan en Veda Patha, onderbroken door Jayaghoshas (uitroepen van victorie) zoals "Swami Sivananda Maharaj-ki-Jai" en "Satgoeroedev-ki-Jai" vulden de lucht.

Vóór de grot die gekozen was voor de begrafenis werd de draagstoel op de grond geplaatst met het vooraanzicht naar de mensen. Een laatste publieke Aarati (wuiven van licht) werd dan opgedragen voor de gewijde vorm van Sivananda. Het lichaam werd op een plank geplaatst in de gang die naar het innerlijke van de grot leidde. Ondertussen werd de Samaadhi-put klaargemaakt door een priester met de gebruikelijke rituelen.

Toen de put klaar was werd Sivananda's lichaam onder het reciteren van heilige Mantras neergelaten in zijn laatste rustplaats. Gezeten in meditatiehouding ontving het stoffelijk omhulsel van de heilige een laatste Poejaa (eredienst) in de schoot van de aarde zelf. Welriekende Sandelpasta vermengd met rozenwater werd over het gehele lichaam gesmeerd. Sandelhoutpoeder, kamfer, zout en Vibhoeti (gewijde as) werden in de put gegoten tot hij bijna vol was. Toen het de borst en de schouders bereikte kwamen wenende discipelen naar voren om nog een glimp op te vangen van de vorm van de beminde Meester. Tegen de middag was de begrafenis voorbij en werd de grot afgesloten. Een Kalasha (kruik) gevuld met Ganga Jal (Gangeswater) werd op de Samaadhi-plaats gezet. Een lamp werd aangestoken.

De zon scheen in een blauwe hemel die hier en daar gevlekt was door witte wolken. De bergen rondom waren groen van nieuw gebladerte.

Er viel een stilte over de hele plaats. De discipelen namen hun bad na de laatste riten. Toen ze uit de rivier kwamen voelden ze een nieuwe vrede in hun hart. Het leven dat was verduisterd kreeg een nieuwe helderheid.

's Avonds tijdens de Satsang spraken allerlei discipelen over hun ervaringen met Goeroedev. Er werden liederen van devotie gezongen.

Gezamenlijk werd een hymne van aanbidding gezongen.

Wekenlang kwamen er brieven die de lof zongen van de wijze. In Hyderabad prees President Radhakrishna Sivananda's bijdrage tot de spirituele regeneratie van het land en benadrukte het feit dat India's grootheid niet gelegen is in militaire helden of zakenlui of politieke genieën, maar in heiligen en zieners. De bladen schreven lange, lovende artikelen.

Sivananda leeft in zijn discipelen, overal ter wereld. Zijn boeken werden in vele talen vertaald. Zijn foto's hangen in talrijke meditatiekamers. Zijn mausoleum en Koetir werden bedevaartplaatsen. Zijn boeken zijn in hun eenvoud, directheid, waarachtigheid en overtuigingskracht ongeëvenaard. Zij veroverden voor hun schrijver een innige plaats in het hart van vele mensen.

Laat ik dit kort verhaal van Goeroedevs geweldige leven besluiten met een van zijn uitspraken, die me zo vaak in gedachten komt:

"Blessed is he who has realised Oneness,

Happy is he who knows his own Self

Zalig is hij die de Eenheid vond.

Gelukkig is hij die zichzelf kent."